Arxentina: o regreso da violencia

Apartados xeográficos Latinoamérica ARQUIVO
Idiomas Galego

O luns previo á primeira volta das eleccións arxentinas, o risco dun estoupido violento volveu ás rúas. O Movemento de Fábricas recuperadas, un dos principais expoñentes da organización da sociedade civil tralo "argentinazo" de Decembro de 2001 foi directamente atacado polo estado. Son máis de 100 as fábricas que levan tempo traballando baixo o control dos seus obreiros despois do abandono e a quebra das empresas polos seus donos. De entre elas, Brukman (empresa téxtil composta case exclusivamente por mulleres) é unha das máis emblemáticas, non soamente pola súa tradición, senón pola súa ubicación xeográfica, no centro de Buenos Aires.

A loita destes traballadores consiste en defender a dignidade do seu posto de traballo e demostrar en moitos dos casos, cómo a transformación das empresas en quebra en cooperativas, levanta empresas declaradas en quebra polos seus donos. No caso de Brukman, persoas que levaban meses sen cobrar, ocupan a fábrica, retoman a actividade e consiguen un salario que lles era negado pola anterior dirección. Demostran que a estratexia empresarial anterior consistía no valeiramento da empresa e que con unha boa organización e xestión, empresas supostamente en quebra, volven a insertarse na cadea productiva. As organizacións piqueteras solen estar compostas por desempregados, a particularidade da loita do MNR (Movimiento Nacional de empresas Recuperadas) é moito máis transgresora aínda que a dos desempregados xa que demostran cómo novos tipos de organización dentro do sistema poden ser viables e desenmascaran as prácticas da clase empresarial arxentina que levaron o país á situación na que se atopa. O traballo é posible, soamente se necesita a vontade de comprometerse con él a longo prazo.

Despois de varios intentos, os traballadores da empresa Brukman, que levaban máis de un ano ocupando a fábrica, foron desaloxados mediante a forza o venres santo na madrugada. Esto supón un grave erro por parte do goberno de cara á súa pretendida visión normalizadora da situación. O conflicto social que se atopaba latente dende Xuño de 2002, cando nunha mobilización piquetera a policía asasinou a dous manifestantes polas costas, volve á axenda pública e o único feito novidoso respecto á situación dos meses anteriores é que por algunha estraña decisión, a policía e o Ministerio do Interior deciden a 5 días das eleccións disolver unha manifestación. Durante estes meses, centos de mobilizacións transcorreron en paz, con un pacto tácito de non-agresión entre manifestantes e policías, coa contención dos grupos violentos por parte dos propios grupos piqueteros e unhas forzas de seguridade tranquilas e sen orde de disolver manifestacións.

¿Por qué o goberno decidiu cambiar de actitude? Onte, no centro de Buenos Aires a policía cargou contra máis de 500 persoas que se manifestaban na porta da fábrica. En Arxentina estes feitos son retransmitidos en directo por varios canais de televisión, calquera suceso na cidade vai a ser seguido inmediatamente pola opinión pública, unha hora despois de que todo comezase ás 17:30 h, a televisión estaba mostrando os cartuchos de pólvora e os proxectís utilizados pola policía. Eses proxectís matan. Son os proxectís baixo os que morreron os piqueteros do Puente Puerrydón. A manifestación foi disolvida e 6 horas despois os disturbios continuaban a 30 cuadras do lugar dos feitos. Máis de 100 detidos, entre eles periodistas e deputados. Os manifestantes foron perseguidos ata refuxiarse nunha universidade.

Está claro que estes feitos deben entenderse como un aviso a navegantes. O pacto tácito de non-agresión rachouse. Non soamente se disolve unha marcha senón que se detén a máis de 100 persoas e durante horas se permite que os medios de comunicación retransmitan o que sucede na cidade. Barricadas, coches incendiados, a policía lanzando gases lacrimóxenos nun hospital infantil onde se refuxiaran algúns manifestantes, os médicos dando unha rolda de prensa improvisada nas escaleiras do hospital denunciando a violación do recinto e o obrigado traslado dos nenos enfermos a outros lugares: demasiado ruído e demasiado preto das eleccións.

O xuíz que ordenou a intervención policial é un coñecido colaborador da dictadura militar e foi membro da corte suprema durante o goberno menemista. No país existen máis de 100 empresas na mesma situación de Brukman e dous dos candidatos que aparecen mellor situados nas enquisas (Menem e López Murphy) son os defensores do "Vértice verde-azul": a unión de policía e Forzas Armadas na solución da conflictividade social do país. Os feitos vividos onte en Buenos Aires, que nos recordan demasiado a violencias anteriores, no son máis que un aviso ante o que pode suceder no país en canto un novo goberno sexa elixido.

Se algún destes dous candidatos resulta elixido coa intención de pacificar as rúas e non se implementan políticas que integren ás cada vez máis fortes organizacións piqueteras dentro do futuro do país, podemos volver a sufrir estalidos violentos en calquera momento. Arxentina non comezará a súa recuperación mentres non se resolva a polarización política existente entre o estado-goberno e as organizacións sociais e iso non sucederá se a recuperación económica non se vislumbra no medio prazo. Gobernos de man dura non son a solución para un país brutalmente empobrecido e polarizado.