Dous mecanismos case paralelos de recolección de firmas para procesos revogatorios, tanto por parte do oficialismo como da oposición, avalados pola comunidade internacional, dan a entender que a crise venezolana camiña sobre rodas cara unha solución pola vía constitucional. Sen embargo, ambos actores acusan un progresivo desgaste tras dous anos de arduos enfrontamentos, coas mesmas posicións case irreconciliables, mentres a posibilidade de celebrar un Referendo revogatorio depende arestora do conteo de firmas por parte do CNE.
Do venres 21 de novembro ó luns 1º de decembro, Venezuela viviu senllos e históricos procesos de recolección de firmas para solicita-la revogatoria a 38 deputados da oposición, 34 do goberno, e o propio Presidente da República, Hugo Chávez Frías. O mecanismo de activación do Referendo Revogatorio converteuse no novo e último capítulo da confrontación que o presidente Chávez e os seus seguidores manteñen coa oposición política dende hai dous anos, agora concentrada nas canles institucionais.
A pesar dos mutuos ataques e ameazas verbais días antes de activarse a recolección de firmas, o proceso transcorreu de xeito pacífico en liñas xerais, salvo incidentes illados. A efectiva activación por parte do goberno a través do Plan República, mediante diversos compoñentes da Forza Armada, serviu como garante da orde pública e a normalización do proceso, mentres os simpatizantes tanto do goberno como da oposición lograron realiza-las firmas nun ambiente de normalidade. Dito civismo no proceso foi recoñecido polo secretario xeral da Organización de Estados Americanos, César Gaviria, e polos membros do Centro Carter, garantes internacionais do proceso, que se atopaban no país os días da recolección de firmas.
A partir de agora quedan 30 días para verifica-la autenticidade das sinaturas por parte do Consello Nacional Electoral e logo, en caso de ser admitidas, virá un proceso de negociación durante 90 días para acorda-la data de realización dos mesmos. Os cálculos no seo da Coordenadora Democrática, organismo que agrupa ós partidos opositores, de diversos xuristas e analistas políticos e mesmo membros do CNE, estiman que o Referendo Revogatorio podería levarse a cabo entre abril e maio de 2004.
O proceso de recolección de firmas por parte do goberno tivo lugar entre o venres 21 e o luns 24 de novembro, e se realizou de maneira notable. De acordo co vicepresidente José Vicente Rangel, o deputado William Lara e o presidente da Asemblea Nacional Francisco Ameliach, o oficialismo logrou recolectar pouco máis de 2 millóns 600 mil firmas para solicita-lo revogatorio de 38 deputados da oposición (moitos deles ex oficialistas), que serían substituídos por suplentes afectos ó proceso revolucionario bolivariano.
O obxectivo de Chávez e os seus simpatizantes con este mecanismo é recupera-la maioría absoluta na Asemblea Nacional e posicionarse politicamente con maior forza cara ás eleccións lexislativas e de gobernadores de agosto de 2004 e as de rexedores de decembro dese mesmo ano, onde esperan renovar e cambia-lo panorama político dentro dos consellos lexislativos municipais e rexionais e diversas gobernacións e concellos nas mans da oposición.
A oposición, pola súa parte, realizou o seu proceso de recolección de firmas entre o venres 28 de novembro e o luns 1º de decembro. Xa para o domingo 30, nun 15% das mesas electorais se acabaron as planillas. O luns 1º á noite a Coordenadora anunciou o éxito do proceso, pero non aportou cifras reais. As estimacións anuncian a recolección de entre 3,8 y 4 millóns de firmas, sendo necesarias 2,6 millóns, el 20% das recolectadas nas eleccións de 2000.
Inmediatamente, tanto o presidente Chávez como o vicepresidente Rangel invocaron a posibilidade dun fraude nas firmas, ó mesmo tempo que o goberno pechaba as fronteiras físicas con Colombia e áreas a través do Aeroporto Internacional.
Ambos actores saen aparentemente reforzados trala realización dos procesos, especialmente a oposición, que logrou activa-la súa petición do revogatorio. Pero a realidade anuncia que ambos actores se atopan profundamente desgastados tras meses de incerteza en medio da peor crise económica e social en máis de medio século. Os tiras e afrouxa sobre a realización do Referendo que predominaron nos meses anteriores e o papel xogado pola nova directiva do CNE na promulgación dos regulamentos para a realización dos mesmos, minoraron o ambiente de confrontación política, pero están lonxe de aliviala.
A decisión tomada polo CNE o 14 de novembro de rexeita-la recolección de firmas no exterior, provocou un amplo rexeitamento principalmente no seo da oposición, que contaba con este mecanismo para reforza-lo número de firmas solicitando o Revogatorio. Aínda que a decisión do CNE estivese dominada pola cautela neste aspecto (debido á extensa rede de venezolanos no exterior dispostos a votar un revogatorio contra Chávez), pode ser vista tamén coma un arma de dobre fío, porque con iso se impediu que os simpatizantes do chavismo que viven no exterior firmaran os revogatorios de deputados e provocou unha inesperada e inédita marxinación dos dereitos constitucionais e políticos dos venezolanos que viven no estranxeiro.
No aspecto meramente electoral, ó térense minorado a confrontación e o nivel de violencia política, a imaxe do presidente Chávez obtivo un notable repunte nas enquisas de opinión pública, asentándose agora entre un 30-40% de aceptación popular. Os plans sociais do goberno, a través dun extenso gasto público en alimentación e asistencia médica nas zonas populares, contribuíron a afortala-la imaxe do presidente Chávez. Outro factor de importancia nestes últimos meses foi o crecemento do sector denominado os "Ni-Ni", críticos co chavismo e o liderado da oposición, e que segundo as enquisas estaría situado entre un 35% da poboación. A pesar de que o rexeitamento a Chávez atinxe ó 60-70% da poboación, o sector "Ni-Ni" resultaría decisivo cara calquera proceso electivo, tendo en conta que 2004 aparece no horizonte como ano de definicións electorais.
A pesar do éxito na convocatoria do Reafirmazo, o problema para a oposición segue a se-la súa indefinición á hora de elixir un candidato único, elemento imprescindible para aglutinar ós venezolanos opostos á xestión de Chávez. Co 30-40% do apoio electoral, o presidente Chávez posúe ampla marxe de manobra, ben manterse no poder ou ben abandoalo tras unha eventual derrota referendaria, para volver a lanzarse á candidatura nas presidenciais de decembro de 2006 con opcións claras de volver á presidencia. A división política da oposición xoga inexorablemente contra de si mesma e das súas aspiracións.
A chave da situación actual volve ás mans do CNE. Varios dirixentes da oposición claman por unha verificación imparcial, denunciando que poderían levarse a cabo manexos fraudulentos no seo do organismo comicial. As mesmas acusacións de fraude proveñen do sector oficialista.
A pesar do civismo do proceso de recolección de rúbricas, diversas declaracións oficialistas trazan un escenario onde o espectro da polarización social e política non despexa a posibilidade da violencia. O vicepresidente Rangel vén anunciando constantemente a estratexia "golpista" da oposición mentres que Roy Chaderton, ministro de Relacións Exteriores venezolano, declarou recentemente a un diario chileno que "o espectro da guerra civil non se afastou de Venezuela". Sen embargo, estas opcións semellan ser cada vez menores, se se ten en conta a actitude democrática dos venezolanos que estamparon as súas firmas.
