Volve a incrementarse a tensión entre as Forzas armadas turcas e o goberno de corte islamita do AKP, presidido polo primeiro ministro Recep Tayyip Erdogan. O coñecemento público dun presunto plan golpista por parte de oficiais do Exército, dispostos a actuar ante a presunta conexión dunha rede islamita dirixida por Fethullah Gülen coa guerrilla do PKK kurdo, coloca ao país nunha seria encrucillada política.
A información foi publicada por un xornal turco, o cal posibilitou a actuación dos poderes do Estado. A Fiscalía militar desvinculou a semana pasada da autoría do presunto golpe ao coronel Dursun Cicec, da unidade de guerra psicolóxica. Pero o goberno de Erdogan anunciou que enviaría ao poderoso Consello de Seguridade Nacional (CSN) novas evidencias dun presunto golpe militar en curso.
Gülen, residente en EEUU, é un teólogo islámico de gran recoñecemento mundial, debido a súa aposta pola tolerancia e o diálogo entre culturas e civilizacións. Pero un sector militar turco recea do incremento das súas ensinanzas na Turquía actual, máxime cando un goberno islamita considerado moderado reafirma a súa popularidade, a pesar das secuelas da crise económica.
Este escenario retrotrae o pulso político entre Erdogan e a poderosa casta militar turca, cuxa potencialidade para influír no curso político do país vese debilitada ante o reforzamento do AKP no goberno e a súa aceptación popular. No poder desde 2002, Erdogan veuse constantemente na obriga de equilibrar as súas relacións co sector militar, cuxa crise máxima experimentouse en 2007, cando o Alto Mando militar amosou publicamente os seus receos cara Erdogan e unha presunta (e nunca comprobada) “axenda islamita” do AKP para Turquía.
Desde 2007, cando foi contundentemente reelixido no cargo, Erdogan e a casta militar acordaron unha tregua política que, ante o actual “caso Gülen”, pode amosar síntomas de ruptura, o cal alentaría a determinados sectores militares a actuar contra o goberno, retrotraendo unha máxima tradicional na historia contemporánea de Turquía: o golpismo militar como elemento de “salvagarda” dos parámetros seculares do república turca.
Segundo informacións dos medios turcos, o sector militar golpista planeaba unha acción frontal contra os seguidores de Gülen, simpatizantes do AKP, a guerrilla kurda do PKK (que volve á escena política) e, incluso, alentar aos sectores máis nacionalistas de ultradereita, mobilizados polo Partido do Movemento Nacional (MHP) e diversos grupúsculos paramilitares, para actuar contra outras minorías nacionais, como os gregos e os armenios. Este último apartado é considerablemente importante, tomando en conta a recente apertura de relacións entre Turquía e Armenia, propiciadas por Erdogan, e que motivarían unha posible revisión de asuntos históricos tan polémicos e irritantes como o xenocidio armenio de 1915.
Pero existen outros factores en xogo. No último decenio, os gobernos turcos de Bülent Eçevit e Erdogan levaron a cabo unha “limpeza” nas Forzas Armadas, que permitiu a remoción de 300 oficiais sospeitosos de intencións golpistas. Desde outubro de 2008 levase a cabo unha investigación xudicial contra 89 políticos, xornalistas e militares retirados, baixo a sospeita de conspirar contra o goberno democrático e constitucionalmente establecido.
O retorno do golpismo militar en Turquía suporía un paso atrás na evolución democrática deste país nos últimos anos, especialmente desde que o AKP está no poder. O sector militar amosa as súas reticencias e preocupacións ante un proxecto gobernamental que limitaría a autonomía e poder político das Forzas Armadas, un intento de Erdogan por alcanzar os parámetros de equilibrio de poderes e afondamento da democracia que a Unión Europea demanda a Turquía para un hipotético ingreso no futuro.
A manifestación dun pulso de características incertas entre o AKP e a casta militar e a posibilidade dun golpe militar, colocarían a Turquía ante un complexo contexto xeopolítico, tomando en conta a súa vital posición estratéxica e ante os cambios (e as tensións) que actualmente ocorren en Oriente Próximo, onde Turquía xoga un importante papel diplomático. Con este panorama, o regreso da tentación do golpe militar sumiría a Turquía nunha perigosa inestabilidade.
