Esta lexislatura foi tamén a que rematou (no esencial alomenos, tralo Marco de Westminster en marzo de 2023) co psicodrama do Brexit, efectivo o 31 de xaneiro de de 2020 e finalizado co tratado TCA acordado na noiteboa de decembro de 2020. O Brexit foi cronoloxicamente moi oportuno, pois o acordo do Next Generation na interminable cumio de xullo de 2020 tería sido imposible cos británicos -non importa a cor- dentro da UE. Mais as sementes para a radical expansión do eido de actuación comunitario, estaban plantadas de antes. Se ben na UE existe un exceso de márketing político coma o que temos a nivel doméstico -ao revés de hai vinte anos, onde eran incapaces de comunicar eficazmente grandes reformas tanto ou maior calado cás actuais-, tamén é certo que non é só aire: a expansión do ámbito de competencia comunitario sufriu unha explosión nestes últimos lustros. Se ben o Tratado de Lisboa acordado tras unha década de leas no 2009 sumado á Carta de Dereitos Fundamentais permitiron unha visión (aínda máis) expansiva dos eidos de competencia europea, foron as sucesivas “policrises”, comezando pola crise financeira de 2009-2015 as que levaron a ese acelerón do eido comunitario. Os Tratados Fiscais (polos cales se emendou a Constitución Española en 2011), o Semestre Europeo e as condicións dos rescates na eurozona levaron a unha penetración non só do ámbito de competencia senón tamén do interese comunitario a case tódalas áreas domésticas.
O Next Generation, da incentivos económicos a cambio de reformas estruturais (a reforma laboral en España levouse a cabo in extremis en Decembro de 2021 para poder cobrar un dos prazos do plano de recuperación, 10.000 millóns). O Tribunal de Xustiza da UE, se ben hai décadas que decidiu que o seu ámbito de competencia excedía as meras cuestións de vixiar a libre circulación de mercadorías, persoas, e servizos, cuestións transfronteirizas ou verbo do comercio internacional, agora é xa a tódolos efectos o tribunal de última instancia para calquera cuestión por moito que sexa por un tema exclusivamente doméstico: a famosa sentenza que levou a funcionarizar (ou a facer fixos) a boa parte do emprego público español é un bo exemplo disto. Non só é que Tribunal Constitucional e sobre todo o Supremo se convertan na práctica en remedos de Tribunais Superiores Autonómicos verbo do TXUE, é que a propia política se vai convertendo en accesoria da europea: logo do escándalo non nato de invitar a un posible mediador para solucionar o problema catalán, só tres anos despois os dous principais partidos españois tiveron que pedir a mediación dun Comisario europeo, para unha cuestión puramente doméstica coma é o nomeamento do CXPX.
A orixe do Brexit foi precisamente a incapacidade Británcia para conter a forza gravitacional do chamado “Efecto Bruxelas” , se ben nin o acordo improvisado en marzo de 2016 antes do fatídico referendo nin o propia saída do Reino Unido constituten responstas axeitadas a esta cuestión. De feito é algo inetivable namentres exista a UE.
Dito isto, a longa marcha da UE cara regular todos e cada un dos aspectos da nosa vida, se ben é algo real, non debería levar a mercar o discurso das forzas anti-UE. A razón é sinxela: se ben os eidos de competencia das Institucións europeas non paran de medrar, non o fai as súas capacidades de xestionar estas novas competencias. De feito, case se está a dar o proceso contrario: increméntanse algunhas competencias e créanse axencias específicas (por exemplo supervisión bancaria) pero noutros eidos estase a producir un baleiramento das capacidades institucionais comunitarias. Sexa Medio Ambiente, Mercado Interior ou Emprego, só hai, coma moito, un funcionario en toda a Comisión Europea encargado de levar todos os dossieres que lle atinxen ao Reino de España, cuarta economía comunitaria. A UE tamén pode acordar a pioneira Lei de Intelixencia Artificial (o nome é outro signo da politización da UE mimetizando a política doméstica, pois a UE non ten Leis, só poden ter esa denominación as normas de orde doméstico). Regular uniformemente este campo a nivel da UE resulta lóxico, para evitar que países sen capacidade ou experiencia lexislen contra o Mercado Interior da UE. Mais en realidade son os Estados Membros os que aplicarán (a miúdo fragmentariamente) a lexislación comunitaria. En ben poucos ámbitos (Axudas de Estado, Comercio Exterior) ten a Comisión poderes executivos directamente aplicables no territorio coma si pode un goberno central nun estado federalizado. Existiu un amago para crear -forzando unha vez máis unha interpretación expansiva dos Tratados- un Comisario Europeo de Defensa, pero polo momento será máis ben un Comisario encargado de coordinar as políticas industrias de defensa e contratación pública de armamento, como xa se fixo coas vacinas. A longa marcha da UE é imparable, pero rara vez é rectilínea.
