Bandeira de Ucraína

Un primeiro aniversario que non debería ser

Cando falamos dun primeiro aniversario, non podemos evitar pensar que, de algunha forma, existe o pensamento detrás de que podería haber un segundo, xa que foi posible deixar que se cumpra un ano despois do sucedido o 24 de febreiro de 2022.
Liñas de investigación International Relations
Apartados xeográficos Europe
Palabras chave Putin Ucraína USA
Idiomas Galego

Entón, ocorreu algo terrible e inadmisible para a sociedade moderna, pero en vez de mobilizar todas as forzas para deter os pés no tirano enlouquecido, que se cre con dereito a reordenar o mundo a seu favor, colocándoo nas coordenadas do pasado falsificado que vive na mente do amo do Kremlin, o mundo político buscou formas de ‘castigar o agresor’, sempre coa idea de evitar ‘unha maior escalada’.

Na mentalidade terrorista dos que mandan en Rusia isto significa que se lles deixa actuar no nivel de violencia alcanzado ata o momento, deixándolles aberta a posibilidade de elevar este nivel para seguir alcanzando os seus obxectivos.

O resultado desta política é que a guerra, que nas palabras dun clásico ruso é o estado máis repugnante e incompatible coa natureza humana, convértese nunha desagradable rutina á que é posible axustarse e acostumarse como un ‘factor adverso’, que afecta terriblemente ‘só aos de Crimea’, ‘só aos de Donbás’, ‘só aos ucraínos e aos millóns dos seus refuxiados’ e que non chegará aos europeos. Ogallá que así sexa.

Esta idea é fundamentalmente errónea, porque o que pasou hai un ano foi só un paso máis na escalada dun desexo que comezou hai anos. Librábase en ‘forma híbrida’, mentres que o agresor terrorista podía alcanzar obxectivos, só ameazando co uso das armas ou facendo uso reducido. O 24 de febreiro elevouse ao nivel dunha invasión a gran escala, con máis tanques, avións, barcos e mísiles, non era ningunha ‘operación militar especial’, como anunciou Putin para ocultar a guerra expansionista.

Os obxectivos da operación que se anunciaban non eran verdadeiros e cambiaron ao longo do ano. Con todo, nunca chegaron. As pseudorrepúblicas de Donbas, cuxa soberanía debía protexerse inicialmente, foron incorporadas a Rusia como rexións, xunto coas provincias de Kherson e Zaporijia, sen conquistar polo menos os seus centros. O caso da última é especialmente chamativo, porque foi o centro do estado dos cossacos ucranianos ata a súa destrución pola zarina, e de ningún xeito pódese ver como terra historicamente rusa.

Con todo, Putin asegura agora publicamente que ‘estamos tomando accións dentro dos límites das nosas terras’. Máis claro imposible para darse conta de que se está a levar unha guerra para restaurar o monstro expansionista que foi o Imperio Ruso e a súa continuadora, a URSS (En privado, Putin revelou ao presidente polaco Kwasniewski, que de verdade a súa ilusión era restaurar a Gran Rusia ou a Unión Soviética).

Neste contexto é conveniente lembrar un feito transcendental aos ‘progresistas’ modernos que pretenden crer que a Rusia de Putin está a dar a súa resposta ‘lexítima’ á expansión de imperialistas occidentais que puxeron as súas bases nunha proximidade demasiado ameazante para Moscova (que, por certo, nin sequera agora representan un obstáculo para a agresión que saíu das bases rusas no territorio ucraíno). Os fundadores do comunismo científico Marx e Engels, sen disculpar a outros opresores, expansionistas e colonizadores, consideraron que o zarato ruso era o principal inimigo do progreso en Europa. Na URSS, as súas obras nas que demostraban cientificamente esta conclusión foron prohibidas por Stalin, que só cubría con fraseoloxía comunista o seu xovinismo ruso e aspiracións imperialistas, era un ‘zar vermello’.

A convicción da supremacía do todo o ruso e a necesidade de que o ruso domine en todas partes, polo menos dentro do Imperio ruso, fose herdada por todos os líderes soviéticos posteriores, incluíndo o torpe de Gorbachov, a quen Occidente tratou como un gran demócrata. Os promotores occidentais da democratización da Unión Soviética deron preferencia ao unionismo por dúas razóns principais: o medo a conflitos interétnicos e a necesidade de controlar as armas nucleares. Ao fallar Gorbachov coa Unión, centraronse na Rusia de Iéltsin, como se fose a única herdeira da URSS e o interlocutor viable para todo o terreo da antiga Unión. Para o mellor control, pasaron a Rusia as armas nucleares que quedaban en Ucraína e Bielorrusia.

O desenvolvemento sen maiores conflitos visibles parecía dar razón aos promotores da democracia, pero agora fíxose evidente que estaban profundamente equivocados. Bielorrusia non conseguiu independencia nin democracia. Ucraína na medida en que avanzaba cara á independencia real e con ela á democracia, entraba en conflito cada vez máis grave con Rusia, que en 2014 se armou e finalmente superou nunha guerra aberta despois de anos de guerra híbrida. En canto a Rusia, vemos unha degradación rasante dunha democracia apenas iniciada cara a un estado autoritario, imperialista e agresivo, que a boca de Putin agora quere ampliar aínda máis o seu potencial nuclear.

Quen beneficiou máis dos 30 anos da política a favor da paz e a democracia, foi o réxime militarista e autoritario de Putin. En 2014, cando se produciu a anexión descarada de Crimea por Rusia, os occidentais aconsellaron a Ucraína que non se opuxera co forza aos militares rusos, despois concertaron os inútiles acordos de Minsk, que eran de feito un recoñecemento de perda para Ucraína e non fixeron retroceder a Rusia. En 2022, cando as tropas de invasión xa estaban desplegadas nas fronteiras de Ucraína, non trazaron ‘liñas vermellas’ ao agresor, senón propuxeron evacuar ao presidente ucraíno (o que viría ben ao agresor), e despois tardaron meses en formular sancións ‘infernais’, que non afogaron a Rusia nin detiveron a guerra. Case inmediatamente declararon que Ucraína non sería aceptada na OTAN e non se pecharía o ceo sobre o país. Sempre é máis importante coidar do agresor que salvar á vítima e defender os principios.

Hai que recoñecer que a axuda que están a prestar actualmente os Estados Unidos, a UE, o Reino Unido é enorme e non ten precedentes, pero non detén ao agresor, chega tarde, cando o agresor logrou novos avances. Mentres que Ucraína non recibe armas modernas para a súa contraofensiva, a perspectiva de liberación dos territorios ocupados parece máis difícil e lonxe. E sen a expulsión das tropas rusas non se poderá restaurar a paz e proceder a reorganizar o sistema de seguridade no continente e no mundo.

O Kremlin manifestou moitas veces a súa disposición a levar unha longa guerra, que non se trata de castigar a Ucraína, senón de converterse nunha potencia de primeira orde no mundo. Por iso non lle importa destruír o país e exterminar ao seu pobo, se non se rende.

Na Asemblea Xeral duns 141 países dos 190 votaron pola retirada completa das tropas rusas (xunto con Rusia só 7 países votaron en contra, ningún dos actores de peso na política internacional). Lamentablemente, as medidas diplomáticas, políticas e económicas non teñen efecto no agresor ruso, necesitan recibir un golpe máis forte para retirarse antes de que sexa tarde para el.