Xapón: perspectivas ante as eleccións da Cámara Alta

O próximo mes de xullo celebraranse as eleccións para a Cámara Alta de Xapón. Para o actualmente gobernante Partido Liberal Democrático (PLD), estes comicios son importantes debido a que aumentarían o seu poder político en caso de obter a maioría de escanos. Desde o ano 2007, o opositor Partido Democrático de Xapón (PDX) foi o partido máis forte na Cámara Alta, aínda que sen obter a maioría, malia que finalmente si alcanzouna na Cámara Baixa en 2009. 

Apartados xeográficos Asia
Idiomas Galego

O próximo mes de xullo celebraranse as eleccións para a Cámara Alta de Xapón. Para o actualmente gobernante Partido Liberal Democrático (PLD), estes comicios son importantes debido a que aumentarían o seu poder político en caso de obter a maioría de escanos. Desde o ano 2007, o opositor Partido Democrático de Xapón (PDX) foi o partido máis forte na Cámara Alta, aínda que sen obter a maioría, malia que finalmente si alcanzouna na Cámara Baixa en 2009. 

Durante ese período foi notorio o empeoramento da facenda pública e da economía xaponesa, en gran medida atribuído á falta de experiencia do PDX e do seu forte antagonismo co PLD. A política exterior tamén se degradou, sobre todo nas relacións con China, Corea do Sur e EUA. Nas eleccións xerais celebradas en decembro de 2012, o PLD finalmente recobrou a maioría na Cámara Baixa grazas á insatisfacción do pobo xaponés co PDX. Tras esta vitoria do PLD, o novo primeiro ministro Shinzo Abe tentou unha drástica reforma, o cal permítelle ao seu gabinete manter por agora un alto apoio popular.

Shinzo Abe afinou a puntería en gañar as eleccións da Cámara Alta o mesmo día en que gañou as eleccións xerais o pasado decembro. A razón é que os seus plans de  reforma non podería realizarse sen recobrar a maioría na Cámara Alta. Durante este curto intervalo de sete meses, a opinión pública non cambia moito, o cal afianza sen dúbida a posibilidade de que o PLD gañe sen problemas as próximas eleccións. O importante é coñecer cantos escanos poderá obter o PLD. 

Para gobernar sen dificultades, o PLD require gañar dous terzos ou máis na Cámara Alta. A verdade é que é difícil obter por si mesmo este resultado, por iso o PLD moi probablemente se oriente a unha coalición co Partido Novo Komeito. En Xapón renóvanse cada seis anos a metade dos escanos na Cámara Alta, é dicir que nos comicios de xullo próximo renóvanse os 121 escanos. Para que o PLD e o Partido Novo Komeito teñan os dous terzos ou máis na Cámara Alta, teñen que obter polo menos 104 escanos.

As perspectivas políticas afirmaban que o PLD podería gañar de forma abafante nas próximas eleccións porque non habería probabilidade de que o PDX recobrase a confianza e que o Terceiro Polo (plataforma que agrupa aos novos partidos contra os dous grandes partidos políticos, o PLD e o PDX) obteña máis respaldo do pobo en tan curto prazo. Con todo, recentemente algúns acontecementos parecer nubrar o ceo para Shinzo Abe. 

“Abenomics” e Abe “en picado” 

A popularidade de Shinzo Abe sostense ante a esperanza cidadá na recuperación económica, en continuo declive durante os “20 anos perdidos” desde 1991 e que empeorou durante o goberno do PDX (2009-2012). De feito, tanto dentro de Xapón como dende o exterior, este nivel de esperanza e optimismo cara ao gabinete de Shinzo Abe permitiu unha brusca reactivación da economía xaponesa tralo cambio político. O índice Nikkei era de 8.661,05 puntos en novembro de 2012 antes de que o entón primeiro ministro Yoshihiko Noda, anunciase a súa intención de disolver a Cámara Baixa, pero marcou unha subida de 80,43% ata os 15.627,26 puntos en maio de 2013. 

Tralo cambio político de Xapón, a cotización do ien tamén cambiou rapidamente, acusando unha tendencia cara á depreciación. Neste sentido, US$ 1 equivalía a 79,37 iens en novembro pasado, pero marcou unha subida de 29,98% ata os 103,18 iens en maio de 2013. Este cambio foi provocado pola política económica de Shinzo Abe, denominada como “Abenomics”.

“Abenomics” consiste en tres “frechas”: Facilidades para as actividades financeiras; Obras públicas; e Estratexia de crecemento. Co respecto ás Facilidades para as actividades financeiras, Haruhiko Kuroda, un aliado de Shinzo Abe, foi nomeado como o novo gobernador do Banco de Xapón. Kuroda anunciou en abril pasado este proceso de facilidades das actividades financeiras “doutra dimensión”, o cal consiste na duplicación da base monetaria en dous anos para alcanzar un obxectivo de inflación pola orde do 2%. No relativo ás Obras públicas, presupóstase a cifra global de 20 billóns de iens, que se usarán para a reconstrución do pobo destruído polo Gran Tsunami e o terremoto de 2011, a restauración dos edificios desgastados, etc. 

Aínda que estas dúas frechas responden ás esperanzas do pobo, a terceira “frecha” traizoou as ilusións. Denominada “Estratexia do Rexurdimento de Xapón” (JAPAN is BACK) presentada polo goberno en xuño de 2013, non é unha “frecha osuda” senón que parecese un palillo de dentes. Shinzo Abe evitou mostrar unha proposta intrépida por temer á crítica das organizacións, que poderían contribuír á vitoria nas próximas eleccións.

No mercado nótanse as desilusións coa Estratexia de crecemento. O índice Nikkei caeu en picado ata os 12.445,38 puntos trala publicación da terceira frecha en xuño. En maio pasado, o índice tamén caeu en picado polas palabras de Ben Bernanke, presidente da Reserva Federal de EUA, pero baixou aínda máis en xuño polas desilusións co programa de Shinzo Abe. Entón, cales propostas deberían ser incluídas na Estratexia? As propostas que se esperaban no mercado son: Redución do imposto sobre Corporación; Autorización para a obtención do terreo agrícola polas empresas; Reforma das regras de despedimento; e levantamento completo do tratamento mixto entre a cura cuberta e non cuberta polo seguro. 

Con iso crese que estas reformas son necesarias para mellorar a economía xaponesa, pero Abe prorrogou a decisión, co cal provocou a desilusión cara ao PLD. Por iso, o PLD incluíu de súpeto a proposta de Redución do imposto sobre Corporación nas promesas electorais publicadas o pasado 20 de xuño. Con iso, será difícil realizar as outras tres propostas inmediatamente sen recibir o xuízo do pobo xaponés nas eleccións do próximo xullo. Neste sentido, é importante observar si o PLD referirase a estas reformas durante a campaña electoral. Como a popularidade de Shinzo Abe é sostida pola esperanza da recuperación económica xaponesa, o PLD ten que mantela, polo menos, ata as eleccións da Cámara Alta.

Eleccións da Asemblea Metropolitana de Tokio: preludio para as eleccións da Cámara Alta 

O pasado 23 de xuño celebráronse as eleccións para os concelleiros da Asemblea Metropolitana de Tokio. Pode dicirse que estas corresponden ás eleccións avanzadas das eleccións da Cámara Alta en xullo. O resultado é o seguinte (en paréntese identifícase a comparación cos escanos antes das eleccións):

Resultado das eleccións da Asemblea Metropolitana de Tokio:

Partido Liberal Democrático: 59 (20)

Partido Novo Komeito: 23( 0)

Partido Comunista de Xapón: 17 ( 9)

Partido Democrático de Xapón: 15 (-28)

Partido de Todos: 7 (6)

Rede Seikatsusha de Tokio: 3 ( 1)

Partido Restauración de Xapón: 2 (-1) 

Sen pertenza: 1 (-5)

O resultado foi unha gran vitoria do PLD e unha derrota do PDX similar ás das eleccións xerais da Cámara Baixa en decembro pasado. O PLD e o Partido Novo Komeito obteñen a maioría na Asemblea Metropolitana de Tokio.

A diferenza entre estas eleccións e as eleccións de decembro pasado é que o Partido Restauración de Xapón (PRX) que se formou en decembro pasado non puido obter máis escanos, ao contrario reduciunos. Iso debeuse ás consecuencias atribuídas ás palabras do líder de PRX, Toru Hashimoto, achega das mulleres de comfort durante a Segunda Guerra Mundial. O PRX é un partido do Terceiro Polo que se creou nas eleccións de decembro pasado pero as esperanzas cara ao PRX desvanecéronse desde entón debido á personalidade do seu líder. O Partido de Todos, que tamén forma parte do Terceiro Polo creado para as eleccións da Cámara Baixa, aumentou os seus escanos. Este partido asociouse co PRX, pero cancelou a cooperación electoral en maio pasado debido ás palabras de Hashimoto sobre as mulleres de comfort, o cal permitiulle manter a confianza popular. 

O peculiar destas eleccións foi o aumento de escanos do Partido Comunista de Xapón, o cal pode explicarse debido a que os apoios que tiña o PRX fóronse paulatinamente movendo cara ao Partido Comunista de Xapón. Igualmente, debe tomarse en conta que o Partido Comunista de Xapón conta cun voto “organizado”, o cal viuse beneficiado polo baixo índice de votación (43,50%). 

Perspectivas para as eleccións de xullo próximo 

O resultado das eleccións do Goberno Metropolitano de Tokio mostrou unha alta probabilidade de que o PLD gañe as eleccións da Cámara Alta de xullo próximo. A continuación móstrase a taxa de popularidade dos partidos políticos, segundo a enquisa de opinión por Jiji Press realizada en xuño de 2013:

Partido Liberal Democrático: 27,7%

Partido Novo Komeito: 2,5%

Partido Democrático de Xapón: 3,5%

Partido Restauración de Xapón: 1,7% 

Partido Comunista de Xapón: 1,5%

Partido de Todos: 1,3%

Con iso, pódese prever que o PLD gañará tamén nas eleccións de xullo próximo. A través da súa coalición co Partido Novo Komeito, o PLD recobrará facilmente a maioría na Cámara Alta. Con todo, o panorama considera a dificultade de obter os dous terzos debido a que se renovan só a metade dos escanos nestas eleccións. É dicir, o PLD ten que obter 104 ou máis escanos dun total de 121 escanos. 

Shinzo Abe require de dous terzos dos escanos na Cámara Alta para gobernar sen dificultade, pero existen outras razóns. Abe desexa modificar a Constitución actual, a cal foi imposta por EUA trala Segunda Guerra Mundial. Para propoñer a reforma da Constitución, necesitan dous terzos dos escanos de cada Cámara. Por iso, existe a probabilidade de que o PLD realice unha coalición ad hoc co PRX, o Partido de Todos ou unha parte do PDX que queira reformar a Constitución tralas eleccións da Cámara Alta. Neste sentido, separadamente das políticas económicas, a reforma da Constitución tamén pode ser un tema de discusión nas eleccións de xullo próximo. 

Co favoritismo electoral nas súas mans, é moi posible que Shinzo Abe esforzarase cara á política exterior, con especial énfase cara ao Acordo Estratéxico TransPacífico (TransPacific Partnertship, TPP); o problema dos secuestros de xaponeses por parte de Corea do Norte; e as relacións con China, Corea do Sur e Rusia. Con iso, Abe tamén concentrará a súa atención na reforma da Constitución, a cal tentou infrutuosamente realizar durante o seu anterior mandato no período 2006-2007.