Poder militar norcoreano: realidade ou ficción?

O recente lanzamento dun foguete de longo alcance por parte de Corea do Norte activou novamente as alertas nos países veciños e en EUA a propósito do desenvolvemento militar de Pyongyang. O lanzamento chegaba case un mes despois de que afirmase experimentar a primeira bomba H da súa historia. En xaneiro, Pyongyang afirmou superar o reto tecnolóxico da fusión cun enxeño que podería ser mil veces superior ao dunha bomba A clásica. A versión oficial norcoreana alude á posta en órbita con éxito do satélite de observación terrestre Kwangmyongsong-4, a bordo dun foguete.

Apartados xeográficos Península de Corea
Idiomas Galego

O recente lanzamento dun foguete de longo alcance por parte de Corea do Norte activou novamente as alertas nos países veciños e en EUA a propósito do desenvolvemento militar de Pyongyang. O lanzamento chegaba case un mes despois de que afirmase experimentar a primeira bomba H da súa historia. En xaneiro, Pyongyang afirmou superar o reto tecnolóxico da fusión cun enxeño que podería ser mil veces superior ao dunha bomba A clásica. A versión oficial norcoreana alude á posta en órbita con éxito do satélite de observación terrestre Kwangmyongsong-4, a bordo dun foguete.

A militarización do réxime norcoreano converteuse na principal clave para a súa supervivencia. Malia as dificultades económicas e alimentarias do país, o dispendio na carreira armamentista non deixa de crecer. Entre os expertos subsisten as dúbidas e interróganse sobre a realidade termonuclear do país eremita, pero o informe “North Korea Nuclear Futures Project”, publicado en 2014, afirma que de aquí a 2020, o stock de enxeños nucleares norcoreanos podería reunir de 50 a 100 cabezas, adaptables a uns 20 ou 30 misís balísticos. O informe asegura tamén que Corea do Norte domina xa a miniaturización das cabezas. 

Corea do Norte empezou a desenvolver misís tácticos de curto alcance durante a década de 1970 a partir da tecnoloxía empregada nos foguetes Scud, patentada pola extinta Unión Soviética. O réxime empezou a desenvolver e probar na década de 1990 os seus primeiros proxectís balísticos como o Taepodong-1, cun alcance duns 2.500 quilómetros. O Taepodong-2, con tres fases e un alcance de entre 3.500 e 6.700 quilómetros (radio que algúns expertos elevan a 9.000) podería alcanzar a costa oeste de EUA

Aínda así, o poder militar norcoreano está pouco desenvolvido en comparación co dos seus eventuais adversarios. Fontes rusas recordan que dispón de 1,2 millóns de soldados e oficiais (o máis numeroso de Asia logo de China), 7 millóns na reserva, uns 200.000 tipos de armamento, máis de 4.000 tanques e mil avións, pero a calidade dos sistemas armamentísticos non é tan boa como ás veces se suxire, moi dependente aínda de armas soviéticas dos anos 60-70. A maior parte dos seus cazas (MIG-17 e MIG-19), por exemplo, son obsoletos. Contrariamente, dispón de sistemas de lanzafoguetes múltiples que permiten disparar a unha distancia de 180-200 quilómetros, e logrou desenvolver un mísil intercontinental que, en teoría, é capaz de golpear obxectivos en EUA. No entanto, a súa gran aposta son as unidades mecanizadas de infantería, reforzadas con tanques, vehículos anfibios e pontes flotantes para o transporte de equipos e tropas, que lle permitiría en caso de conflito destruír gran parte do potencial industrial no área metropolitana de Seúl. En materia de buques ou submarinos, os seus medios reducíronse significativamente.

Algunhas destas armas foron mostradas en outubro último, con motivo do desfile militar conmemorativo do 70 aniversario do final da Segunda Guerra Mundial. Kim Jong-un xustificou entón a política de dar prioridade ao Exército cunha exhibición de músculo castrense. 
 

A súa industria de defensa inclúe unhas 180 fábricas subterráneas que producen fusís Kalashnikov, armas pesadas, carros de combate e outras armas. 

Un contraste inevitable 

Dous informes da FAO sinalaban o pasado ano que debido á degradación dos sistemas de irrigación, a recolleita de patacas e de cereais caeu un 50 por cento en varias rexións afectadas pola seca. Máis ou menos, a caída en relación a 2013-2014 sería do 24 por cento para as patacas e do 26 por cento para os cereais. A mesma organización estimaba que 24,6 millóns de persoas (de 25 millóns) incluíanse na categoría de vítimas da inseguridade alimentaria. 

En 2012, Pyongyang aceptou poñer fin aos seus test nucleares e balísticos como compensación dunha entrega de 240.000 toneladas de cereais e axuda alimentaria de EUA.

A dificultade para obter un coñecemento exacto da situación en Corea do Norte é paradigmática. A debilidade das informacións e a lenta evolución interna nun contexto de illamento case absoluto do país complican calquera diagnóstico certeiro. Pero é evidente que o arma nuclear e a xesticulación castrense non só representan unha protección considerada necesaria contra a superpotencia estadounidense senón un mecanismo de presión para recibir a cambio axuda para a subsistencia.

O descubrimento de fortes reservas de terras raras estimadas en abril de 2005 en 48 millóns de toneladas (as segundas máis importantes do planeta tras China) reduce a vulnerabilidade económica do país, a pouco que se xestione a súa explotación. Así mesmo, a recuperación de certos lazos con Moscova abre vías compensatorias da súa enrarecida relación con China.

Corea do Norte segue mentalmente atada á historia inacabada dunha guerra pendente dun armisticio desde fai máis de 60 anos. A súa capacidade nuclear converteuse no principal medio de lexitimación da súa oligarquía e baza irrenunciable para lograr as súas principais reivindicacións: diálogo directo con EUA, pacto de non agresión e tratado de paz.

Pese a tanta xesticulación e o belicismo en boga, todo apunta máis a exercicios disuasorios que a preparativos para un conflito aberto.

Reaccións internacionais

Mentres China condenou a nova acción norcoreana, EUA, Xapón e Corea do Sur compartiron información e trataron as posibles medidas de cooperación. O Consello de Seguridade estuda a resposta ante o que cualifican dun acto provocador que ameaza a seguridade rexional. Este escenario de reaccións, con pequenos matices, vénse repetindo desde 2006.

A aposta chinesa pola desnuclearización da península está de novo en cuestión pero é dubidoso que acepte aumentar a presión tal como pide Washington. China considera que a reiteración das bravatas norcoreanas constitúen a mellor evidencia da inutilidade das sancións ás que responde Kim Jong-un con desafíos cada vez maiores. A frustración chinesa polo comportamento díscolo do seu aliado complícase co avance da presenza militar estadounidense na rexión.

O acordo de Washington con Teherán, antigo socio de Corea do Norte no “eixe do mal”, engade verosimilitude á oportunidade de que Barack Obama, no tramo final do seu mandato, intente de novo o diálogo con Pyongyang.