cuba raul castro

A Cuba de Raúl

Apartados xeográficos Nacionalismos ARQUIVO
Palabras chave Cuba
Idiomas Galego
 Raúl Castro, Juan Almeida e Ramiro Valdés, clic para aumentar
Unha primeira aproximación se dirixe á confirmación de Raúl Castro como o novo "líder indiscutible" en Cuba, dentro dun estable proceso de cambio de poder que coloca ás Forzas Armadas Revolucionarias (FAR) como o principal órgano directivo. (…) En definitiva, dúas palabras definen á Cuba de Raúl Castro: continuidade e estabilidade. (Foto: Raúl Castro, á dereita, secundado polos comandantes Juan Almeida e Ramiro Valdés, durante un desfile militar).
 

Pasados os primeiros seis meses da "cesión temporal" de poderes en Cuba, realizada por Fidel Castro ao seu irmán Raúl, reviste de importancia realizar un diagnóstico inicial sobre este proceso de sucesión de poder e os posibles escenarios a curto e mediano prazo.

Catro factores poden definir os primeiros pasos da Cuba de Raúl. Unha primeira aproximación se dirixe á confirmación de Raúl Castro como o novo "líder indiscutible" en Cuba, dentro dun estable proceso de cambio de poder que coloca ás Forzas Armadas Revolucionarias, FAR como o principal órgano directivo. Esta realidade confirma que este proceso de cambio de mando víñase experimentando gradualmente e desde hai varios anos dentro dunha ríxida estrutura de poder.

Sen espazo para dar cabida aos iniciais presaxios apocalípticos sobre a ausencia de Fidel e o futuro de Cuba, Raúl Castro conserva con firmeza os seus cargos de ministro de Defensa e vicepresidente do Consello de Estado do Poder Popular sen que isto, aparentemente, propicie disensións internas.

Como elemento simbólico de poder, Raúl non exerce o estilo carismático e a preeminencia ideolóxica de Fidel e presenta unha maior dose de pragmatismo e discreción retórica. O seu lema interpreta un tempo de "sucesión, axuste e cambio". Para proporcionar esta imaxe de "despersonalización" do proceso de cambio na cúpula do poder, Raúl enfoca este proceso dentro dun marco de "institucionalización" que coloca ao Partido Comunista de Cuba, PCC, como o "garante" da transición.

Paralelamente, Raúl e a cúpula que actualmente goberna en Cuba, conformada desde o sector militar por históricos comandantes como Ramiro Valdés e Abelardo Colomé Ibarra e, no sector civil e político, cunha especie de "troika" personificada en Carlos Lage, Ricardo Alarcón e Felipe Pérez Roque, manifestan a súa aposta institucional pola continuidade política, sen apertura cara a novos espazos democráticos.

Neste sentido, Raúl constitúe o factor de equilibrio entre o poderoso sector militar, onde aínda conservan os seus altos cargos diversos comandantes "históricos", e o sector civil, que poxa por espazos de poder, a fin de evitar as probables "intrigas de palacio ". Probablemente co fin de preservar aos personaxes e valores históricos revolucionarios, a balanza de poder decántase a favor dos militares, cuxo poder se amplía debido ao seu control das principais empresas turísticas e armamentísticas en mans do Estado.

Este proceso de sucesión política ven tamén enmarcado dentro dun hipotético escenario de cambios socioeconómicos, probablemente seguindo os parámetros do cualificado como"modelo chinés" do cal, presuntamente, Raúl Castro síntese atraído, co fin de propiciar unha futura apertura económica onde as FAR conservarían un lugar de privilexio.

Vivir sen Fidel

En segundo lugar, a prolongada ausencia de Fidel, os rumores e enigmas en torno ao seu estado de saúde, así como as súas breves aparicións por medio de fotos e vídeos (a última o pasado luns 28 a carón do presidente venezolano Hugo Chávez), non semellan provocar síntomas de desestabilización ou anguria dentro de Cuba.

Pero unha percepción distinta é observada dende o exterior, principalmente en EEUU ou dentro da variada diáspora cubana. Existe certa percepción obsesiva, en diversos medios estranxeiros, sobre a definitiva desaparición, tanto física como política, de Fidel Castro. Un exemplo característico atópase na información sobre posibles celebracións públicas en Miami cando se certifique a defunción de Fidel.

A incógnita está en coñecer ata qué punto este traspaso de poder realizado por Fidel ten un significado definitivo, a non ser que o histórico comandante realice unha sorprendente e espectacular aparición pública que, a grandes resgos, non semella que provoque un significativo cambio de rumbo nos acontecementos actuais de Cuba.

En terceiro lugar, os órganos disidentes internos en Cuba, focalizados na Igrexa Católica e nos líderes dos diversos grupos civís, coma: Oswaldo Payá, Eloy Gutiérrez Menoyo, Martha Beatriz Roque, Elizardo Sánches e Vladimiro Roca, manifestan unha actitude máis conciliadora de cara a negociar un eventual e gradual proceso de transición política, tutelado pola cúpula do poder, as FAR e o PCC.

Dentro dun análise realista da situación, as diversas faccións políticas dentro dos disidentes cubanos recoñecen a súa debilidade política e social fronte ao PCC e as FAR á hora de afrontar un proceso de cambio definitivo. Un escenario mais probable pode constituír o feito de que estes grupos logren alcanzar diversas demandas, como a liberación de presos políticos ou unha maior presenza en espazos públicos, por parte da cúpula dirixente en mans de Raúl Castro.

Chávez e Washington

Un cuarto factor de análise se centra nas relacións exteriores da Cuba post-Fidel, especialmente de cara a dous actores: Venezuela e EEUU. A presenza de Hugo Chávez ao lado de Fidel Castro nas súas derradeiras aparicións públicas confirman simbolicamente ao presidente venezolano como o principal elemento de atracción dos movementos e grupos antiimperialistas non só dentro no escenario latinoamericano senón no contexto global.

Os recentes pasos de Chávez en Venezuela, baseados nunha concentración dos poderes públicos e a idea de poder presentarse de forma ilimitada ás eleccións para permanecer poder, obrigan a determinar como serán as relacións dunha Venezuela "socialista bolivariana", amplamente militante nun proceso de cambio de poder global, no contexto dunha Cuba post-Fidel e cada vez máis "raulista", probablemente proclive a remodelar determinados aspectos da relación con Washington.

Neste sentido, cobran importancia as palabras de Raúl pronunciadas en decembro pasado durante o un acto tan simbólico como o desfile militar que conmemoraba o triunfo da Revolución. O seu enfoque dun posible cambio de rumbo nas relacións entre A Habana e Washington e a visita dunha delegación parlamentaria estadounidense á capital cubana, ofrecen un escenario completamente novo e probablemente dirixido a minar os espazos de influencia da diáspora anticastrista en EEUU.

Este escenario de posible reacomodo cubano-estadounidense afecta tamén o rumbo da política exterior de Chávez a respecto a Washington, máis enfocada nunha confrontación xeopolítica. O resultado electoral estadounidense no 2008 pode tamén variar ou confirmar moitas claves dentro deste contexto.

En definitiva, dúas palabras definen á Cuba de Raúl Castro: continuidade e estabilidade. Raúl estase a consolidar como o principal operador deste proceso de sucesión política. As súas prioridades a mediano prazo pasarán por unha probable apertura económica que permita aliviar a forte dependencia exterior da economía cubana. Pero, con todos estes procesos en grao de embrionario, aínda está por ver cal será o rumbo da Cuba de Raúl.