A maratón de Xi Jinping

A carreira cara ao XIX Congreso do PCCh discorre como unha maratón que agora vive algúns dos seus tramos crave. O espello dese proceso é a substitución de líderes nos chanzos intermedios de alto nivel, xa sexa nas entidades centrais ou no poder territorial. Nas últimas semanas, trala sexta sesión plenaria do Comité Central de outubro do pasado ano que encumbrou a Xi Jinping como “núcleo” da dirección do partido, producíronse relevos significativos. 

Liñas de investigación Observatório da Política Chinesa
Apartados xeográficos China e o mundo chinês
Idiomas Galego

A carreira cara ao XIX Congreso do PCCh discorre como unha maratón que agora vive algúns dos seus tramos crave. O espello dese proceso é a substitución de líderes nos chanzos intermedios de alto nivel, xa sexa nas entidades centrais ou no poder territorial. Nas últimas semanas, trala sexta sesión plenaria do Comité Central de outubro do pasado ano que encumbrou a Xi Jinping como “núcleo” da dirección do partido, producíronse relevos significativos. 

No congreso previsto para outono, polo menos cinco dos actuais sete membros do Comité Permanente do Buró Político, o máximo órgano de poder, deben ser substituídos. As especulacións son de dobre signo. Primeiro, a continuidade ou non de Wang Qishan, leal a Xi, á fronte da loita anti-corrupción; por razóns de idade (69 anos) debería xubilarse. Con todo, Wang acumulou moito poder nestes anos. O persoal ao seu cargo triplicouse asumindo prerrogativas especiais como as súas propias unidades de propaganda ou de policía. A loita contra a corrupción serviulle para crear a súa propia facción. 

Segundo, a redución ou non do número de membros de devandito órgano, que podería pasar de 7 a 5 para reducir o peso dos clans rivais a Xi. Está fóra de dúbida a continuidade de Li Keqiang, protexido de Hu Jintao (á fronte do país en 2002-2012), aínda que podería non repetir no cargo de primeiro ministro, pasando a presidir a Asemblea Popular Nacional, o lexislativo chinés. A maior tamaño do órgano, máis difícil será eludir a meritocracia e nesa escala son os afíns a Hu Jintao os mellor situados. A renovación no cume tamén afectará a unha ampla maioría de postos no Buró Político e no Comité Central, órganos nos que Xi pode asegurarse vantaxe para sinalar ao seu delfín de cara a 2032. Así son os tempos na política chinesa. 

Xi Jinping aspira a completar neste congreso o proceso de acumulación de poder que iniciou en 2012, cando asumiu a secretaría xeral. Para iso creou comités diversos que preside persoalmente e alterou algunhas regras internas de longa data co argumento da loita contra a corrupción, a exaltación da lealdade ou a oportunidade histórica que supón a culminación do derradeiro impulso modernizador iniciado en 1978. Todo iso permitiulle rebaixar o peso dos seus rivais, especialmente da facción próxima a Jiang Zemin (á fronte do país entre 1989 e 2002) pero tamén dos afíns a Hu Jintao. Nunha alocución recente, Xi referiuse por primeira vez a algúns deles como “conspiradores”, o cal abunda na idea de que non se trata dunha pugna inocua para purificar o partido. 

Como novidade, as reestruturacións en curso -e que seguirán tralo congreso- operan baixo o signo da tolerancia cero coa fraude electoral, feito relacionado coa compra de votos, fenómeno relativamente común no ámbito territorial (na provincia de Liaoning, por exemplo, descubriuse que en 2013 uns 523 deputados dun total de 616 foran subornados).

Os nomes de Hu Chunhua (nacido en 1963, delfín de Hu Jintao) ou de Sun Zengcai (nacido en 1963, próximo ao ex primeiro ministro Wen Jiabao) figuran entre os máis firmes candidatos ao Comité Permanente e encarnarían a designación cruzada dos sucesores, que se remonta ao XIV congreso do PCCh (1992). Tamén é firme candidato o viceprimeiro ministro Wang Yang. Os tres son membros do Buró Político pero ningún deles da corda do actual secretario xeral. Por iso, Xi ten outra nómina. Nela figuran, por exemplo, Cai Qi, alcalde da capital nomeado en outubro; Huang Kunming, número 2 en Propaganda; Chen Xi, nº 2 na Organización; Hei Yiting, nº 2 na Escola Central do Partido; Li Zhanshu, director da Oficina Xeral do Comité Central; ou Liu He, nº 2 da Comisión Nacional de Desenvolvemento e Reforma. Xi atrae á súa contorna a outros vellos colaboradores como Ding Xuexiang (nacido en 1962, con quen traballou en Xangai) ou Zhong Shaojun (nacido en 1968 e con quen traballou en Zhejiang). Li Shuli, Chen Min`er ou Li Qiang, todos eles na fronteira dos cincuenta anos, son firmes candidatos a postos de relevancia. 

No medio de todo iso, as especulacións en torno a un posible empeño de Xi de aspirar a un terceiro mandato operado pola tripla vía da recentralización do poder, repartiridización do Estado e a creba das regras que consolidaron o liderado colectivo nos anos de denguismo poden facer abanear a estabilidade do PCCh, un dos poucos partidos comunistas que nos últimos lustros acreditara certa institucionalidade para resolver os problemas de sucesión no liderado. 

Convertido en Comandante en Xefe e dispoñendo dunha base importante no Exército Popular de Liberación en proceso de consolidación en virtude da súa ampla reforma militar, Xi podería facer valer os activos adquiridos para atrasar a sucesión prevista en 2022 co argumento da inexperiencia, do delicado do momento -certamente crucial para culminar a reforma- e o temor a elixir a un líder de inspiración gorbachoviana que poida facer derrapar o “soño chinés”. 

A gobernabilidade do Partido e do Estado así como a xestión da economía nun contexto de incremento das incertezas internacionais, ambos os dous desafíos ben coñecidos, teñen como resposta discursiva o fortalecemento do Estado de dereito e o que chaman o “top level design”, unha fórmula de gobernanza adaptada ás singularidades do país e que robustecería o papel do PCCh. No entanto, certo renacer do culto á personalidade e as resistencias internas que provoca este proceso suxiren pasos atrás e aventuran non poucos tropezos no que outros vaticinan xa como un paseo triunfal.