China e Vietnam en 2017: un xiro cara ao acordo?

Desde as graves tensións de 2014, cando a China National Offshore Oil colocou unha plataforma petrolífera en augas disputadas provocando unha marea de tumultos contra intereses chineses, Beijing e Hanoi intentaron rebaixar o seu nivel de discrepancias, encarreirándoas pola senda do diálogo. Días atrás, no entanto, China defendía o despregue das súas instalacións militares no Mar de China meridional mentres reclamaba a Vietnam o cese de actividades nas illas Nansha. Recentemente, Beijing tamén puxo en marcha un voo chárter a unha illa baixo o seu control que tamén reclama Vietnam quen denunciou a violación da súa soberanía.

Liñas de investigación Observatório da Política Chinesa
Apartados xeográficos China e o mundo chinês
Idiomas Galego

Desde as graves tensións de 2014, cando a China National Offshore Oil colocou unha plataforma petrolífera en augas disputadas provocando unha marea de tumultos contra intereses chineses, Beijing e Hanoi intentaron rebaixar o seu nivel de discrepancias, encarreirándoas pola senda do diálogo. Días atrás, no entanto, China defendía o despregue das súas instalacións militares no Mar de China meridional mentres reclamaba a Vietnam o cese de actividades nas illas Nansha. Recentemente, Beijing tamén puxo en marcha un voo chárter a unha illa baixo o seu control que tamén reclama Vietnam quen denunciou a violación da súa soberanía.

En paralelo, sucedéronse os contactos ao máximo nivel entre as autoridades dos respectivos partidos comunistas e Estados. De visita en Hanói, Liu Qibao, membro do Buró Político do PCCh, apelou á visión estratéxica e de longo prazo para encarar as diferenzas no marco dun seminario teórico que ambos partidos celebran desde fai tempo. Ao secretario xeral do PCV, Nguyen Phu Trong, non lle poden soar mal esas palabras, pero os intereses de Vietnam non teñen fácil acomodo cando China pásase por alto os seus intereses inmediatos no día a día. 
 

O novo marco rexional é incerto. Si Trump desentende finalmente a EUA do Acordo Transpacífico, isto suporá un serio revés para a estratexia vietnamita, que apostara pola participación en devandita alianza. Si Washington transfire a Tokio boa parte das responsabilidades en materia de integración económica e seguridade rexional (cun orzamento para defensa en auxe), a elección de Hanói non será fácil.
Vietnam, con ou sen o interesado apoio de EUA, ten difícil conter a ambición chinesa nas zonas disputadas. Beijing, ao considerar o seu control como parte do que chama os seus intereses centrais, deixa pouca marxe para a negociación e o vello discurso de aparcar a soberanía para explotar conxuntamente os recursos parece caer no esquecemento. É probable, ata, que nos próximos meses, asistamos a unha aceleración da dinámica de feitos consumados para avanzar posicións aproveitando a incerteza que acompañará a chegada de Donald Trump á Casa Branca. 

 

O apoio doutros hipotéticos aliados relevantes (Xapón, India ou Australia, por exemplo) non aporta a Hanói o halo de relativa seguridade que si podería suxerir o achegamento de EUA. En dúbida agora, e con outros países da rexión matizando o seu rumbo xa sexa brusca (Filipinas) ou lentamente (Singapur ou Malaisia, por exemplo), sería desexable negociar un acordo integral que pacifique as tensións; pero o é todo menos fácil.
 

O incremento da axitación no Estreito de Taiwan tamén invita a Beijing a endurecer as súas posicións nas “cuestións de principio”. Nese contexto, un acordo acerca do Mar de China meridional que ultime e amplíe o código de conduta previsto para estes contenciosos aportaría un marco de estabilidade á rexión. 
 

De visita tamén en Hanói, o chanceler chinés Wang Yi dixo que o seu país e Vietnam teñen pensamentos e ideais en común. Vietnam xa se converteu no socio comercial máis grande de China dentro da Asociación de Nacións do Sueste Asiático, ASEAN. O ano que agora termina permitiu transcender o maior momento crítico dos últimos anos. Pero os problemas subsisten. Todo parece indicar que 2017 será un ano igualmente crítico para calibrar a viabilidade dun xiro cara ao acordo.