-Tras o anuncio de reanudación das relacións entre Cuba e EEUU ábrese un novo escenario. Que expectativas lle suxire a nova etapa que agora comeza?
-A etapa caracterízase por unha alta incerteza. Nela compréndense a normalización das relacións diplomáticas, así como prolongadas negociacións acerca de numerosos contenciosos. Ao longo dese proceso ambas as partes perseguirán os seus propios e expresos obxectivos. Un desenlace óptimo sería que ambas as partes obtiveran algunha ganancia.
-Tras o anuncio de reanudación das relacións entre Cuba e EEUU ábrese un novo escenario. Que expectativas lle suxire a nova etapa que agora comeza?
-A etapa caracterízase por unha alta incerteza. Nela compréndense a normalización das relacións diplomáticas, así como prolongadas negociacións acerca de numerosos contenciosos. Ao longo dese proceso ambas as partes perseguirán os seus propios e expresos obxectivos. Un desenlace óptimo sería que ambas as partes obtiveran algunha ganancia.
-Pode Cuba temer máis o desbloqueo que o bloqueo?
Cuba resistiu os danos do bloqueo. É o presidente Obama quen expresou a súa vontade política de suprimilo aínda que non se espera que o logre de inmediato. O desbloqueo será un beneficio político e económico tanto para Cuba como para EEUU. O escenario posbloqueo exporá novos desafíos ao réxime cubano pero estará nas súas mans confrontalos.
-En que medida pode afectar o proceso de actualización económica en curso?
-No plano económico só pode beneficialo, tanto directa como indirectamente; estimouse que unhas relacións económicas plenas entre Cuba e EEUU poderían influír entre 0,5 e 0,6 % do PIB. Por outra banda, suponse que a parte cubana sosteña unha estratexia que limite cuantitativa e cualitativamente o peso de EEUU na futura economía cubana.
-Que papel pode desempeñar a diáspora cubana en EEUU na aceleración da supresión do bloqueo e na reactivación económica de Cuba?
-A opinión pública desa diáspora é favorábel á supresión do bloqueo. Os sectores dereitistas dela tratan de sostelo. A participación desa diáspora na economía nacional será crecente aínda que máis limitada no interno que no externo. De feito, o fluxo de remesas está a capitalizar a parte do sector cuentapropista emerxente.
-Cal foi a reacción social interna a este anuncio?
-A reacción social interna foi altamente favorábel aínda que con distintos graos de reservas. A evolución de ambas as dúas terá que ver coas propias negociacións e sobre todo, coa postura de EEUU respecto das premisas expostas por Cuba de incondicionalidade e subordinación aos principios do dereito internacional, principalmente: igualdade entre os Estados, o pleno respecto á soberanía, libre autodeterminación nacional e a non intromisión nos asuntos internos do outro.
-Como cre que pode evolucionar a actitude da sociedade ante o estreitamento das relacións bilaterais?
-Canto ao estreitamento das relacións bilaterais non debemos esquecer que as súas respectivas posicións diferéncianse pola perspectiva desde as cales definen as súas respectivas políticas nacionais e internacionais. Dun lado, un Estado imperial que desenvolve as súas políticas en función dos seus intereses e eficacia. Do outro, un pequeno Estado que trata de compensar a asimetría de poderes entre ambos mediante políticas de resistencia e a defensa dunha orde internacional equitativa. O Goberno cubano recoñeceu diferenzas irredutibles entre EEUU e Cuba, tanto de concepcións como de intereses, pero propuxo o principio de “convivencia civilizada” entre ambas as nacións e convocou á normalización das súas relacións. Por outra banda, a nación cubana e o réxime revolucionario terán que enfrontar o secular desafío da influencia da cultura norteamericana na sociedade cubana, polo demais promovida intencionadamente.
-Que claves políticas destacaría da nova etapa?
-Serían moitas as claves políticas que cumpriría sinalar. Destacariamos entre outras: o establecemento de relacións diplomáticas normais; a posición de EEUU de perseguir iguais obxectivos en Cuba por outros medios; a reticencia de EEUU a negociar a axenda expresada polo Goberno cubano; a cooperación de Cuba e EEUU nalgúns campos de interese mutuo; a localización da nova política cara a Cuba no marco da estratexia norteamericana de recuperación hexemónica en América Latina e o Caribe; o sostemento por Cuba das súas posicións políticas e proxecto de sociedade...
-Afectará o novo escenario á caracterización do modelo político que acompañe ao afondamento na “actualización”?
A “actualización” do modelo económico cubano e a instauración dun novo modelo económico a partir do 2016 demandarán paralelamente a reforma do actual modelo político e, eventualmente, a promoción dun novo modelo. Estes cambios responderían á lóxica dun maior desenvolvemento democrático da sociedade cubana, como está no seu proxecto de nación e na crítica cidadá á súa propia experiencia de socialismo. A promoción por EEUU do seu modelo neoliberal estorbaría devandito desenvolvemento endóxeno.
-Pode condicionar o novo contexto as relacións de Cuba con actores externos, especialmente a UE ou outros?
-Un novo contexto de relacións entre EEUU e Cuba afectará o conxunto das relacións internacionais, tanto a nivel bilateral como multilateral. Seguramente, a UE e os seus países membros terán que adecuar as súas relacións con Cuba ao novo escenario de relacións e negociación entre Cuba e EEUU. De feito, a política da UE estivo subordinada á política exterior de EEUU cara a Cuba e seguirao estando.
