China: economía de mercado ou economía con mercado?

Está por ver que o recente cume mantido pola UE e China en Hamburgo, Alemaña, represente un paso adiante na superación duns desencontros que ameazan con poñer fin ao habitual bo pulso das relacións bilaterais. Nos últimos meses, desde Bruxelas se apelou aos membros da Unión a defender mellor os intereses de Europa, o que soou a un endurecemento da actitude fronte a China. No medio de alertas varias sobre o fin da lúa de mel entre Berlín e Beijing, expresadas nas reticencias xermánicas a algunhas operacións inversoras do xigante asiático (caso da compra da robótica Kuka polo xigante Midea), atrás parece quedar o entendemento privilexiado entre Bruxelas e Beijing nun momento especialmente complexo no que a saída de Reino Unido da Unión e o triunfo de Donald Trump en EUA suman incertezas rexionais e globais de amplo calado. China é o segundo socio comercial da UE.

Está por ver que o recente cume mantido pola UE e China en Hamburgo, Alemaña, represente un paso adiante na superación duns desencontros que ameazan con poñer fin ao habitual bo pulso das relacións bilaterais. Nos últimos meses, desde Bruxelas se apelou aos membros da Unión a defender mellor os intereses de Europa, o que soou a un endurecemento da actitude fronte a China. No medio de alertas varias sobre o fin da lúa de mel entre Berlín e Beijing, expresadas nas reticencias xermánicas a algunhas operacións inversoras do xigante asiático (caso da compra da robótica Kuka polo xigante Midea), atrás parece quedar o entendemento privilexiado entre Bruxelas e Beijing nun momento especialmente complexo no que a saída de Reino Unido da Unión e o triunfo de Donald Trump en EUA suman incertezas rexionais e globais de amplo calado. China é o segundo socio comercial da UE.

Os chamamentos á defensa conxunta dunha globalización inclusiva e á conxunción das estratexias de desenvolvemento chocan en Europa coa voz en grito de quen alertan dos efectos da invasión do aceiro chinés, o investimento naturalmente interesado en empresas e sectores estratéxicos ou a proliferación dunhas investigacións antidumping que suman xa 53 condenas. No medio de todo iso, se intensifica o debate sobre a concesión ou non a China do estatuto de economía de mercado, algo máis que unha simple etiqueta. Neste aspecto, China recorda á UE que este recoñecemento operará automaticamente o próximo 11 de decembro en virtude do acordo de incorporación á OMC en 2001. Pero as advertencias respecto de as consecuencias deste recoñecemento en termos de destrución de emprego en Europa en sectores como o téxtil ou a electrónica, entre outros, así como o temor a un incremento substancial do déficit comercial poderían convertelo nunha causa máis de litixio. 

Bruxelas pode argumentar a inexistencia dunha cláusula que opere automaticamente recoñecendo a condición de economía de mercado, algo que suscita discrepancias entre os propios socios da UE. O que si parece seguro é que de non alcanzarse un acordo nun prazo relativamente breve, a posibilidade de represalias comerciais podería ser unha realidade por máis que, en efecto, se argumenten buracos negros na definición da economía chinesa e o seu nivel de homologación coas economías occidentais. 

China empezou 2013 con anuncios de plans para ampliar o espazo do privado e do mercado na súa economía no contexto da súa transición a un novo modelo de desenvolvemento. E niso está. A UE considera como de mercado unha economía na que o intervencionismo do Estado (en materia de prezos, custos de produción, acceso ao crédito das empresas, etc.) é pouco significativo e no que a propiedade goza dunha ampla seguridade xurídica. Segundo Bruxelas, China ten moito que mellorar nestes aspectos; de feito, o propio Consello de Estado e o Comité Central do PCCh acaban de aprobar conxuntamente unha directriz para ampliar a protección dos dereitos de propiedade (privada, estatal, intelectual, etc.). 

China é unha economía con mercado pero non necesariamente unha economía de mercado equiparable ás comúns no Occidente desenvolvido. A cuestión de fondo é si só é merecedora da definición de economía de mercado aquela que funciona segundo os patróns ditados polo liberalismo ou si pode existir espazo para outros modelos. Non é algo que se poida discernir só desde a economía. No chamado “socialismo con peculiaridades chinesas”, o mercado, con maior ou menor presenza na economía, é concibido como un instrumento do Partido ao servizo do desenvolvemento. Como o é tamén a planificación. Imaxinarse nesta China unha economía de mercado similar á vixente en Occidente equivale a esixir ao PCCh unha autocondena de liquidación. Por máis que semanticamente esfórcense en limar aristas, non parece que vaian a lacerarse motu proprio.