O triángulo China-Vietnam-EUA trala elección de Donald Trump

A presidencia de Barack Obama resultou nun fortalecemento significativo das relacións entre Hanoi e Washington e unha ambivalencia de escasa proxección entre Beijing e Washington. O principal símbolo dunha transformación impensable hai pouco tempo desta ecuación foi o levantamento do embargo sobre a exportación de armas a Vietnam. A razón de devandito cambio é evidente por máis que se intente disimular: conter a China e a súa expansión rexional. Con Beijing, quizá o principal logro foi o acordo climático, agora en dúbida.

Apartados xeográficos China e o mundo chinés
Idiomas Galego

A presidencia de Barack Obama resultou nun fortalecemento significativo das relacións entre Hanoi e Washington e unha ambivalencia de escasa proxección entre Beijing e Washington. O principal símbolo dunha transformación impensable hai pouco tempo desta ecuación foi o levantamento do embargo sobre a exportación de armas a Vietnam. A razón de devandito cambio é evidente por máis que se intente disimular: conter a China e a súa expansión rexional. Con Beijing, quizá o principal logro foi o acordo climático, agora en dúbida.

As tensións entre China e Vietnam non son novas. Hoxe día, a pugna marítimo-territorial e as súas implicacións enerxéticas e estratéxicas ensombrece un entendemento que a priori se suscitaría fácil á vista da relativa identidade de proxectos e sistemas que lideran os respectivos gobernos. O certo é que nos últimos tempos multiplicáronse os esforzos por temperar e evitar os conflitos. A última crise, en 2014, ofreceu un balance desolador (con numerosas fábricas e explotacións chinesas saqueadas e incendiadas) tras coñecerse un plan do xigante asiático para instalar unha plataforma petroleira en augas disputadas.

China e Vietnam completaron recentemente unha nova misión de patrulla conxunta por unha zona pesqueira común do golfo de Beibu, iniciativa en marcha desde 2006, coincidindo coa visita de Zhang Dejiang, o número tres chinés, a Hanoi. O intercambio de visitas ao máximo nivel é moeda común e ambas partes confían en que ese diálogo poida dar resultados non só superficiais. Non é fácil. 

Tralo xiro de Filipinas co novo goberno de Duterte e a vitoria de Donald Trump en EUA, o escenario suxire un novo enfoque na rexión. De se confirmar as proclamas do magnate estadounidense, achariámonos ante o fin do Pivot to Asia que liderou a ex secretaria de Estado Hillary Clinton. En devandito marco, Washington confiaba moito na capacidade para establecer unha alianza cun Hanoi que non vía con malos ollos a presenza militar do seu antigo inimigo para manter o equilibrio rexional e facer ver a China que a política de feitos consumados non é a mellor. Agora se especula coa disposición de Trump a deixar que Asia desvíese cara a unha hipotética hexemonía chinesa deixando no aire os acordos de defensa mutua cos seus aliados. Trump podería priorizar o entendemento estratéxico con Beijing sobre outras colaboracións bilaterais.

Beijing e Hanoi comparten unhas relacións económicas e comerciais importantes. Tamén políticas. Pero a sombra estratéxica que lles separa é alargada. Isto explica, entre outros, a adhesión de Vietnam ao TPP ou Acordo Transpacífico, agora tamén de incerto futuro tralas críticas dispensadas por Trump, que o cualificou de puro desastre. De confirmarse, renunciaríase así ao intento de determinar as normas comerciais da rexión adiantándose a Beijing e á súa Asociación Económica Rexional Ampla (RCEP, siglas en inglés), tal como pretendía Obama. 

Nin Hanoi nin Beijing deixarán de prestar atención aos novos fumes que emanen da Casa Branca. Quizá as cousas non cambien finalmente tanto como agora se suxire. No entanto, a ambos compete un esforzo compartido e construtivo para definir un novo equilibrio na súa relación que teña en conta os respectivos intereses centrais. Á marxe das conveniencias de terceiros.