1. Informe
A última xira exterior de Ma Ying-jeou, a 12ª nos seus oito anos de mandato -visitando ao total de 22 aliados diplomáticos de Taipei- antes de abandonar a presidencia o próximo 20 de Maio viuse sumamente afectada polo xerro de auga fría que supuxo o simultáneo anuncio do restablecemento de relacións diplomáticas entre China continental e Gambia.
1. Informe
A última xira exterior de Ma Ying-jeou, a 12ª nos seus oito anos de mandato -visitando ao total de 22 aliados diplomáticos de Taipei- antes de abandonar a presidencia o próximo 20 de Maio viuse sumamente afectada polo xerro de auga fría que supuxo o simultáneo anuncio do restablecemento de relacións diplomáticas entre China continental e Gambia.
Previamente, na súa primeira parada de tránsito en Houston, Ma destacou que o recibimento en territorio estadounidense foi o mellor de todos, sen que para nada influíse a súa recente visita á illa Taiping, que Washington chegou a cualificar de “pouco útil” para resolver as disputas no Mar de China meridional. Raymond F. Burghardt, presidente do Instituto Americano en Taiwan, viaxou ex profeso a Houston para recibir ao presidente Ma.
Ma visitou Guatemala -por terceira vez- e mantivo encontros no Parlacen (Parlamento Centroamericano), que reúne a seis Estados aliados da República de China. Ademais, en Belice, reuniuse cos xefes de goberno de tres aliados diplomáticos nas Antillas. O presidente taiwanés aproveitou a xira para defender o balance da súa acción no dominio diplomático que presentaba como único buraco negro destacado a ruptura unilateral de relacións por parte de Gambia. Durante a súa viaxe, Ma asegurou aos aliados que a República de China nunca se oporá ao mantemento de relacións económicas e de investimento con Beijing, a condición de que non fosen relacións oficiais. Todos os países contactados mostraron a súa vontade de seguir mantendo lazos diplomáticos con Taiwan. De regreso, en Los Ángeles, Ma falou telefonicamente co ex presidente Bill Clinton. O presidente taiwanés cualificou a súa viaxe como “frutífera”.
Ata aquí, todo normal. No entanto, o anuncio en Beijing da reanudación de relacións diplomáticas entre China e Gambia desbaratou a axenda presidencial. Tendo establecido relacións en 1974 co continente, en 1995 foron suspendidas ao optar por Taiwan. Tralo anuncio, Beijing apresurouse a asegurar que a súa política nesta materia “non cambiou”, descartando que representase calquera fin da tregua diplomática non oficial. Recórdese que Gambia rompeu unilateralmente con Taiwan o 14 de novembro de 2013 e Beijing asegurou entón que non tiña intención algunha de aproveitar esta circunstancia para restablecer relacións. Esta actitude daba ás á “diplomacia viable” de Ma, como a contraria oponse frontalmente á dirección en que os dous lados do Estreito trataron de impulsar ás súas relacións. Gambia integrouse no Foro de Cooperación China-África.
Fontes de Taipei aseguraron que a decisión do continente foi tomada debido ás repetidas solicitudes de Gambia, ao cal non serían alleas as necesidades de liquidez de Banjul cuxo estado financeiro é de extrema precariedade (os funcionarios recibiron só a metade do seu salario en xaneiro e os servizos públicos atravesan unha precariedade extrema, segundo algunhas fontes). No entanto, o goberno taiwanés condenou a decisión continental, cualificando o acto como de “moi inapropiado neste momento”. Descartando un retorno automático á maliciosa competencia internacional de ambas capitais ou un efecto dominó entre os aliados, todos recoñecen o impacto negativo da decisión, por outra banda considerada unha clara advertencia á presidenta electa Tsai Ing-wen, quen tratou de quitar ferro ao asunto fuxindo de interpretacións en clave de hostilidade.
Máis aló de que poida representar unha labazada en plena cara de Ma (que explica o sucedido en función do talante persoal do presidente de Gambia), esta decisión de Beijing chega tras unha constante insistencia e reiteración de advertencias dirixidas a Taipei para que o PDP sómese ao consenso fraguado entre o PCCh e o KMT. As presións para obrigar ao PDP a adoptar unha postura clara e máis afín ás teses de Beijing irán en aumento. A ex candidata do KMT Hung Hsiu-chu cualificou a medida de “xesto de partida de China” sinalando que o efecto dominó consumarase ou non en función da actitude do novo goberno á propósito das relacións a través do Estreito. O PDP desautorizou as informacións xornalísticas que lle atribuían unha degradación da importancia dos aliados “a condición de que o país conserve o apoio de EUA e Xapón”. Pola contra, a mellora da posición internacional de Taiwan segue figurando entre os principais obxectivos da súa política exterior.
2. Observacións de contexto
* Xi Jinping dixo nas dúas sesións ou lianghui celebradas en Beijing que o PCCh vai evitar calquera ruta separatista en Taiwan, asegurando que “non permitirá que se repita a traxedia histórica da separación nacional”. Xi deu a entender que se oporá rotundamente a calquera comportamento de Taipei que non resulte do seu agrado, reservándose as accións a adoptar e culpabilizando de antemán ao PDP de calquera “desastre” que poida producirse.
* Nas liangui continentais, o primeiro ministro Li Keqiang comprometeuse a seguir adoptando medidas para fomentar a cooperación comercial e económica a través do Estreito de Taiwan.
* O coñecido académico continental, Li Yihu, suscitou nas lianghui unha proposta de penalización dos empresarios taiwaneses instalados en China que apoien a independencia da illa. Li avogou por un mecanismo de “castigo e recompensa” para inclinar cara a Beijing as posicións empresariais, aínda que devandito sistema podería resultar contraproducente, aseguraron outros.
* O Congreso e o Senado de EUA apoian a participación de Taiwan, a titulo de observador, en INTERPOL, unha decisión que tamén rubricou o presidente Obama. Desde Houston, Ma falou telefonicamente con varios congresistas para agradecerlles o seu apoio.
* A Asemblea Mundial da Saúde terá lugar os próximos días 23 a 28 de Maio. Taiwan leva asistindo ao evento como membro observador nos últimos sete anos e espera que o modelo siga manténdose aínda que o interregno da investidura presidencial (20 de maio) suxire algunha incerteza.
* A Oficina Presidencial ten previsto invitar aos medios de prensa internacionais a visitar a illa Taiping, no Mar de China meridional, co obxecto de “corroborar que é unha illa e non unha rocha”, como asegura Filipinas, e que é un territorio plenamente capaz de manter vida humana.
3. Datos relevantes
* A proporción de persoas que se identifican como taiwaneses é a máis alta dos últimos 20 anos. Segundo unha enquisa do United Daily News, entre as persoas de entre 20 e 29 anos chega ao 85 por cento. A media xeral é do 73 por cento, moi por riba do 44 por cento de 1996. Quen se identifican como chineses representan o 11 por cento, fronte ao 31 por cento de fai 20 anos. Hung Hsiu-chu, candidata a presidir o KMT, cualificou os datos de “escandalosos”.
* Taiwan, o 35 país máis feliz do mundo segundo un estudo dado a coñecer en Roma. Progresando tres prazas con respecto á edición anterior, en Asia-Pacífico supéranlle, por esta orde, Nova Celandia, Australia, Singapur, Tailandia e Arabia Saudita.
* O ministro de Traballo, Chen Hsiung-wen, destacou no Yuan Lexislativo a necesidade de reformar o sistema de pensións. As contas do respectivo fondo estarán equilibradas en 2018, pero en 2019 prevense menos ingresos e máis gastos e en 2027 o sistema podería crebar. Chen urxiu un consenso para a reforma nos próximos dous ou tres anos a fin de evitar graves problemas financeiros.
* As exportacións taiwanesas a África representaron en 2015 o 0,84 por cento do total de exportacións da illa. O goberno decidiu crear unha Oficina de Promoción do Mercado Africano para mellorar estas cifras.
* As parellas transnacionais constituíron algo máis do 20 por cento dos casos de divorcio en Taiwan en 2015. O número total de divorcios aumentou un 0,5 por cento anual.
4. Nomes relevantes
* Lin Chuan será o primeiro ministro do goberno de Tsai Ing-wen. Sen filiación política e presidente do think tank do PDP, Fundación Nova Fronteira, foi ministro de finanzas entre 2002 e 2006 con Chen Shui-bian.
* Su Chi, ex secretario xeral do Consello de Seguridade, considera que a actitude de China continental cara a Taiwan volveuse máis tensa tralo 16 de xaneiro.
