1. Informe
A República de China ou Taiwan ten nova presidenta: Tsai Ing-wen, do PDP ou Minjindang. O desfile que acompañou a investidura foi un reflexo da historia de Taiwan, da súa complexidade e diversidade. Tsai é a primeira muller que asume a presidencia para un mandato de catro anos. Trátase da terceira alternancia democrática á cabeza do Estado e a segunda vez que non recae no KMT. Tsai prestou xuramento ante un retrato de Sun Yat-sen.
1. Informe
A República de China ou Taiwan ten nova presidenta: Tsai Ing-wen, do PDP ou Minjindang. O desfile que acompañou a investidura foi un reflexo da historia de Taiwan, da súa complexidade e diversidade. Tsai é a primeira muller que asume a presidencia para un mandato de catro anos. Trátase da terceira alternancia democrática á cabeza do Estado e a segunda vez que non recae no KMT. Tsai prestou xuramento ante un retrato de Sun Yat-sen.
No seu discurso, a nova presidenta expuso a súa visión do futuro de Taiwan e sinalou os principais obxectivos do seu goberno, reivindicando unha democracia “unida, eficaz e pragmática”. Entre as súas prioridades destacou a importancia de favorecer un novo modelo económico centrado na innovación e a protección ambiental, a mellora da seguridade a todos os niveis dos taiwaneses, a xustiza social e fiscal, as expectativas dos mozos, a igualdade e a democratización. Anunciou a creación dunha Comisión da Verdade e a Reconciliación e a pronta presentación dunha proposta sobre reforma das pensións.
Nas relacións a través do Estreito, comprometeuse a “manter os mecanismos existentes” que permitiron acumular “loables resultados”, aludindo á importancia de respectar a vontade democrática do pobo de Taiwan. Tsai non aludiu ao Consenso de 1992 aínda que dixo respectar o feito histórico das conversacións mantidas en 1992 e os subseguintes recoñecementos e entendementos conxuntos.
Tsai aludiu ao interese de preservar os lazos con todos os aliados diplomáticos. Nun xesto de coherencia, o seu primeiro recibimento oficial e público foi ao presidente de Palaos e a súa comitiva.
Entre as novidades previamente anunciadas, a aposta pola nova política cara ao sueste asiático e outros países a fin de mellorar a diversidade exportadora e confiando en abrir unha segunda porta que axude á superación da debilidade económica que non teña a súa referencia no continente. Algúns sinalan a India como gran destino a aproveitar para “liberarse da influencia desproporcionada” que representa China continental.
Tsai apelou tamén á participación activa nos acordos comerciais internacionais e a desenvolver relacións máis profundas cos países democráticos nun sinal interpretado como unha demanda de máis apoio de determinados países que deberían tomarse máis en serio a Taiwan, apontoándoo como un socio vital.
O PDP valorou positivamente as súas palabras, destacando a reiterada alusión aos problemas sociais, que constituíron o núcleo duro do seu discurso. O PNP cualificou o discurso de moderado e vago pero eloxiando o seu compromiso coa memoria histórica e os dereitos dos aborixes. O PPP significou a súa vontade de resolver os problemas. O KMT cualificou o seu discurso de “baleiro”, observando que só mencionou cinco veces a República de China na súa mensaxe mentres Taiwan foi mencionado máis de corenta.
Desde o continente cualificouse o discurso como “ambiguo”, unha “resposta incompleta” aos seus requirimentos, sen “propostas concretas” para garantir as boas relacións, advertindo que a situación estase volvendo “complexa e seria”. Os “xogos de palabras” de Tsai, eludindo recoñecer o principio dunha Soa China non garantirán a normalidade, sinalan. O oficial Diario do Pobo sinalou que China estará atenta “a ver o que faga”, si estreitará os lazos ou si afastará aínda máis ás dúas partes. A oficial ARATS advertiu que as negociacións e contactos coa SEF manteranse si autorízase que esta confirme a súa adhesión ao Consenso de 1992, o “compás máxico que acouga os mares” en expresión de Xi Jinping, do contrario quedarán suspendidas. Nun comunicado, Beijing abunda en varias preguntas ás autoridades de Taiwan ás que deberá responder con accións concretas.
Poucos días antes da sesión de investidura, a Cámara de Representantes de EUA aprobou por unanimidade unha resolución de apoio a Taiwan que fai mención, por primeira vez, non só da Taiwan Relations Act senón das chamadas Seis Garantías, considerando ambas como “pedras angulares” da relación bilateral. É fácil interpretar este xesto como unha reafirmación da posición de EUA no Estreito aínda que só puidese ser unha expresión máis de boa vontade sen consecuencias. China pediu a EUA a revogación desa resolución por considerala unha interferencia nos asuntos internos. Segundo interpreta Beijing, as Seis Garantías aprobadas por Ronald Reagan en 1982 establecen un non recoñecemento formal da soberanía chinesa sobre Taiwan.
A xulgar polo seu discurso, Tsai diferenciarase dos seus antecesores. Si Chen Shui-bian fixo fincapé na conciencia taiwanesa e Ma Ying-jeou na paz a través do Estreito, a nova presidenta quere significar o seu mandato na defensa dos valores universais como mecanismo para gañar proxección política e económica.
2. Observacións de contexto.
* Ma Ying-jeou elixiu o Foro de Mestres 2016 para reivindicar a súa xestión nos últimos oito anos á fronte de Taiwan, aludindo ás tres crises económicas que debeu afrontar. Ma argumentou diversas valoracións positivas de organismos internacionais para compensar a baixa popularidade interna. En declaracións aos medios, Hung Hsiu-chu tamén reivindicou o goberno de Ma sinalando que “o seu rendemento non foi tan desastroso como o público percibiu”.
* China continental levou a cabo exercicios militares ao longo da súa costa fronte a Taiwan nas xornadas previas a tómaa de posesión de Tsai Ing-wen. Interpretados en Taipei como unha mensaxe ás forzas independentistas, Beijing sinalou que non estaban dirixidos a “ningunha diana específica”.
* A véspera da investidura presidencial, centos de persoas manifestáronse ante a sé do PDP para reclamar a aceptación do Consenso de 1992. Algúns dos congregados apelaron ás 380.000 esposas continentais que residen en Taiwan a alzar a súa voz para manter a paz a ambos os dous lados do Estreito. Outros manifestantes, de signo independentista, ondearon a “bandeira de Taiwan” nun intento de resistir á “conciencia de pertenza a China?.
* A presidenta do KMT, Hung Hsiu-chu, tamén aproveitou a véspera da investidura para manifestar a súa oposición a calquera interrupción do diálogo a través do Estreito, denunciando a promoción da “independencia cultural” de Taiwan. Alertando sobre o período de gran incerteza que advirte no horizonte, Hung apelou á responsabilidade, sinalando co dedo ao PDP e advertíndolle contra o uso da educación e a cultura para promover a independencia entre as novas xeracións de taiwaneses.
* O KMT expresou as súas críticas á “Política cara ao Sur” que anunciou a presidenta Tsai Ing-wen, entre outros porque o titular da oficina que deberá xestionala, o ex ministro de exteriores James Huang, non estará baixo o control do primeiro ministro senón da presidenta. Algúns grupos empresariais mostráronse igualmente críticos con esta política destacando que o principal problema é que as condicións de investimento non son óptimas e a mellora dese ambiente é o tema de maior importancia.
* O novo ministro de Exteriores, David Lee, contempla a posibilidade dunha guerra diplomática que podería ser lanzada polo continente, ocorrendo quizá o primeiro ataque entre os 10 días e un mes logo da asunción da presidenta Tsai Ing-wen.
* Nun foro convocado pola Asociación de Profesores Universitarios de Taiwan, celebrado con carácter previo á investidura de Tsai Ing-wen, lexisladores e académicos pronunciáronse contra o “Consenso de 1992”, reafirmando que “Taiwan e China son dúas nacións soberanas independentes”, suxerindo a creación dun sistema educativo que substitúa o plan de estudos de longa data orientado a China.
* Taipei asinou acordos de cooperación pesqueira con Tuvalu e Nauru, dous aliados diplomáticos do Pacífico Sur. O presidente de Nauru, presente na investidura presidencial, garantiu o seu apoio a Taiwan na comunidade internacional.
* A Cámara de Representantes de EUA aprobou o orzamento militar para o próximo ano, que contempla a participación de Taiwan como observador nos exercicios RIMPAC.
3. Datos relevantes
* Seis mandatarios estranxeiros asistiron á investidura de Tsai (Paraguay, Suazilandia, Kiribati, Nauru, Palau, Illas Marshall). Entre as 18 delegacións europeas que figuran na lista de 48 dignatarios estranxeiros presentes non figurou ningún representante español, a diferenza de Portugal, Alemaña, Francia, Italia ou Reino Unido, entre outros. Un total de 59 países estiveron representados directamente sumando 700 invitados estranxeiros.
* Durante os oito anos de mandato guomindanista, Ma Ying-jeou reuniuse cun total de 185 funcionarios estadounidenses durante os seus 19 visitas a EUA.
* Segundo fontes do ministerio de Transporte, o número de turistas de China continental a Taiwan viuse reducido nun 30 por cento nos últimos meses.
* Unha enquisa do Taiwan Thinktank sinalou a prioridade concedida polos taiwaneses á potenciación da economía, o emprego e a educación como políticas que a presidenta Tsai debe estimular logo de asumir o cargo. Así mesmo, un 44,2 por cento de enquisados sinalou que a perda dalgúns dos aliados diplomáticos non tería ningún impacto substancial. Un 55,6 por cento considera fundamental manter estreitos lazos con EUA. Segundo a inmobiliaria Apple House, un 70 por cento de taiwaneses espera do novo goberno que dea prioridade á economía.
* Segundo a consultora alemá GfK, os consumidores taiwaneses figuran na 28ª posición no mundo en función do índice de conexión, baixando cinco puntos en relación á clasificación anterior. O índice ten en conta aparellos como teléfonos, tabletas, portátiles, consolas, etc.
* As fraudes en liña con tarxetas de crédito unhas dez veces en Taiwan nos últimos seis anos, afectando á solidez do comercio electrónico. En 2015, este feito ocasionou perdas por valor de US$ 25 millóns.
4. Nomes relevantes
* O ex presidente Chen Shui-bian, invitado ao banquete de estado en honor da presidenta electa Tsai Ing-wen, declinou asistir. Ma non lle cursou a invitación nin en 2008 nin en 2012.
* O vice ministro de Defensa Cheng Teh-mei será un dos poucos altos funcionarios do goberno do KMT que permanecerá no seu cargo na nova administración. O feito prodúcese no medio de rumores de que algúns xefes militares e unidades están preocupados coa perspectiva dun comandante en xefe de sexo feminino, rexeitando recibir ordes da nova presidenta.
* John Chiang, fillo de inmigrantes taiwaneses, anunciou a súa postulación para gobernador de California (EUA) en 2018.
