A medida que a guerra entre Rusia e Ucraína completa un ano o 24 de febreiro, o mundo continúa polarizado. Se ben a maioría dos países do mundo están do lado de Occidente ou de Rusia, India segue a ser un dos poucos países que se abstivo de tomar partido explicitamente. A pesar da presión directa ou indirecta dos países occidentais, India resistiuse a adoptar un enfoque partidista nesta guerra.
A posición da India na guerra Rusia-Ucraína, dende absterse de votar nas Nacións Unidas ata comprar petróleo a Rusia a prezos reducidos, vese en Occidente como unha India que se pon do lado de Rusia. Con todo, é pertinente considerar o factor de autonomía estratéxica nas accións da India.
A política de autonomía estratéxica da India
A autonomía estratéxica na política exterior da India é unha continuación da súa política de non aliñación. A non aliñación formou a base da política exterior da India cando se independizou en 1947. A política de non aliñación foi impulsada polos obxectivos de protexer os intereses nacionais. Pero a política tamén estaba destinada a protexer a liberdade que recentemente gañaran. A administración política india no momento da independencia decidiu non formar parte de ningunha alianza a nivel global, que se converteu na característica principal da orde global bipolar na era posterior á Segunda Guerra Mundial.
Con todo, a negativa da India a involucrarse nas alianzas lideradas por Occidente e as propias inclinacións ideolóxicas socialistas do primeiro ministro indio, Jawaharlal Nehru, levaron a India a achegarse máis a Rusia. Tamén dende unha perspectiva estratéxica, a proximidade de Occidente con Paquistán significou que as relacións da India con Rusia se fortaleceron, xa que India dependía das importacións de armas de Rusia.
O concepto de autonomía estratéxica gañou prominencia na política exterior da India na era posterior á Guerra Fría. Este período permitiu á India ampliar considerablemente os seus compromisos no estranxeiro. Os compromisos da India con Occidente multiplicáronse nas últimas tres décadas dende o final da Guerra Fría. A práctica da India de autonomía estratéxica describiuse como unha mutación realista da súa política de non aliñación. A política de non aliñación era de natureza idealista e percibía a coexistencia de diferentes poderes. A autonomía estratéxica actual implica que India se aliña con Rusia e Occidente para protexer os seus propios intereses estratéxicos e económicos. O equilibrio entre Rusia e Occidente permite á India facer fronte aos desafíos que presentan os seus dous adversarios, China e Paquistán, na veciñanza.
Como se compara con Occidente?
Se ben os países occidentais criticaron a posición da India na guerra entre Rusia e Ucraína, é importante considerar as accións de Occidente. Tras a invasión de Ucraína por parte de Rusia, os países occidentais puxéronse inequivocamente do lado de Ucraína e contra Rusia en tres frontes: individualmente (a través da imposición de sancións), a través da axuda militar a Ucraína e opoñéndose a Rusia nas Nacións Unidas.
A pesar de apoiar a Ucraína, os países europeos continuaron comprando petróleo a Rusia durante uns 10 meses despois de que comezase a guerra. Foi só en decembro de 2022 que os países europeos impuxeron o embargo sobre o cru ruso, mentres que o embargo sobre os produtos derivados do petróleo entrou en vixencia a partir do 5 de febreiro.
Despois de 11 meses de apoio a Ucraína, recentemente xurdiron diferenzas entre Estados Unidos e os seus aliados europeos. O enfrontamento entre Estados Unidos e Alemaña polo envío de tanques a Ucraína aínda non rematou. A Unión Europea tamén continúa fortalecendo os lazos comerciais con China, que está a apoiar a Rusia contra Occidente. Ademais, os elementos de terras raras que os países europeos importan de China se transportan a través de liñas ferroviarias que atravesan Rusia. Estados Unidos na súa Estratexia de Seguridade Nacional mencionou a China como competidor mentres que a Rusia como unha ameaza.
Estes exemplos destacan que cada país formula políticas para protexer os seus propios intereses nacionais. A localización xeográfica, as prioridades estratéxicas e económicas e a situación interna dan forma á resposta dun país ante calquera evento internacional.
Para abordar estes diversos enfoques, India propuxo unha orde multipolar que acomode os intereses de todas as potencias pero que tamén actúe como un baluarte contra os países que actúan de maneira hexemónica. Este arranxo podería axudar a manter o equilibrio na orde global ata certo punto.
Se ben a guerra entre Rusia e Ucraína non é a guerra de India, India non é desconsiderada coas consecuencias globais desta guerra. Explica a posición da India para protexer os intereses nacionais por un lado e pedir a fin da guerra e resolver o conflito a través do diálogo e a diplomacia.
Este artigo fai parte do IGADI Annual Report 2022-2023 “Globalización e multipolaridade en tempos de Guerra”, que podes descarregar aquí.
