Abraiante Galicia (II) Santiago de Compostela: a 20 anos do desastre do Prestige

Para quen seguimos con avidez os cambios cotiáns que se rexistran no mundo, as cuestións ambientais resultan inevitables. Pero até quen se atopa afastado destes temas soubo aquel 19 de novembro de 2002 do desastre do Prestige, pois foi noticia de primeira plana en practicamente todos os medios do planeta. Con todo sospeito que non todos souberon onde ocorrera a catástrofe e moito menos as súas circunstancias. Polo visto eu tampouco as coñecía.

Outubro de 2022 atopoume como peregrina arribando a Santiago e logo cara Fisterra e Muxía. Bela Muxia foi o meu fogar por case unha semana e alí chamoume a atención atopar varias paredes do salón empapeladas con fotos —moi pixeladas— dun naufraxio… E volvín ler: Prestige. Pero claro! Atopar a escultura monolítica na costa, preto da igrexa, de súpeto adquiriu unha realidad estremecedora. Atopábame no lugar exacto que representaba o desastre.

Con todo foi ao meu regreso a Santiago de Compostela cando puiden decatarme da “historia menos coñecida”: as angustias dos poboadores das costas galegas desde unha semana antes do sinistro cando o Prestige enviou o seu primeiro SOS —o 13 de novembro— e logo, ante o feito consumado, o seu frenético labor de limpeza en miles de quilómetros de costas petroleadas, nas aves mariñas que tentaron salvar e o sustento que vén do mar e que non logrou sobrevivir, recuperándose só parcialmente, uns dez anos máis tarde.

Ocorreu que decidín cear cunha amiga. Estábamos cerca do convento de Santa Clara. Suxerín un sempre cálido restaurante próximo O 13. Pero ao entrar atopamos todo cambiado: cintas de vídeos retortas percorrían as paredes, retorcéndose no piso saían pola porta cara a beirarrúa representando os ríos de hidrocarburo que fuxían do petroleiro. As pinturas que orixinalmente decoraban o lugar foran substituídas por carteis e camisetas negras indicando NUNCA MAIS… Fotos do malogrado buque, praias ennegrecidas, mariñeiros abatidos, unha ave emulando un helicóptero rescatando ao capitán do Prestige, fotos dunha praza do Obradoiro e todas as rúas circundantes cubertas completamente por paraugas e bandeiras de Galicia ou unha tremenda ave que se erguía con sinistras manchas negras sobre os paraugas e que agora colgaba do teito, sobre nós, no restaurante.

Aí a miña amiga contoume que foi a mala xestión da crise o que produciu o maior desastre. E si… comecei a investigar: o buque mantívose derivando e derramando o seu petróleo durante case unha semana pola Costa da Morte ou as Rías Baixas. Até se tentou remolcalo cara Portugal!1 Sen acordo entre armadores, gobernos e empresas de seguros, o buque permaneceu á deriva en alta mar, sen que ninguén o achegase a un porto onde puideran solucionar a avaría ou polo menos controlar o derrame, ata que o 19 de novembro partiuse en dous fronte ás costas de Muxia.

A multitudinaria manifestación que encheu as rúas, sen estridencias nin saqueos nin enfrentamentos, logrou que algún dos responsables incapaces de paliar a crise renunciasen e rendesen conta pola súa ineptitude. Pero esta fera indignación non foi tan coñecida no mundo.

A 20 anos -en novembro 2022- mentres ceabamos nese pequeno restaurante ambientado co NUNCA MAIS, un grupo de actores —recoñecín só a Víctor Mosqueira e a Carlos Santiago— escenificou, cun perfecto manexo da ironía, aquel dramático capítulo da historia de Galicia, de España e do mundo.

1 Independentemente do grave incidente diplomático que podía ocorrer entre ambos os países, pregúntome si alguén pensou na corrente do Golfo e a inutilidade de remolcar un buque contra a corrente…

Nota da autora: Non recibín ningún tipo de compensación (económica ou non) por escribir este artigo, non teño ningunha conexión material coas marcas, produtos ou servizos que mencionei e a miña opinión é independente.