Esencialmente, o concepto central da IFR é proporcionar investimento en proxectos de infraestrutura nos países participantes para construír unha cadea de subministración e unha rede comercial en expansión, consolidando en parello un eixe estratéxico con referencia en Beijing. Nese sentido, a IFR contribúe a aumentar o poder e a influencia de China en todo o mundo ao tempo que drena o exceso de capacidade do seu sector da construción e consolida e amplía mercados para as súas exportacións. O conxunto concreta unha alternativa á hexemonía global dos EUA.
A decisión de Italia de unirse en 2019 foi o suficientemente importante para que Xi Jinping realizase unha viaxe a Roma. Antes de Italia, a iniciativa xa contou coa participación de 13 estados europeos, entre eles Grecia, Portugal e un gran número de países do Leste. Cando o daquela primeiro ministro italiano, Giuseppe Conte, asinou o memorando de adhesión, o entón portavoz do Consello de Seguridade Nacional da Casa Branca, Garrett Marquis, respondeu á noticia dicindo que Italia non debería lexitimar o proxecto de infraestrutura global de China. Washington boicoteouno dende o primeiro momento así como tamén o asociado Banco Asiático de Investimento en Infraestruturas, hoxe a segunda institución de desenvolvemento máis grande, superando a todas menos ao Banco Mundial. Non foi ata esta adhesión de Italia que a Comisión Europea comezou a dar unha resposta máis contundente á presenza chinesa no vello continente.
Contar cun país á vez da UE e do G7 a bordo da IFR representa para China a oportunidade de exaltar un matiz relevante entre Washington e a UE. Non obstante, a experiencia de Italia coa BRI non foi totalmente positiva, din os críticos, apuntando que foi un mal negocio: as exportacións chinesas a Italia disparáronse, pero só houbo un aumento moi modesto das exportacións italianas a China. As contas orientais son outras: entre 2019 e 2021, as exportacións de Italia a China aumentaron un 42 por cento. Nos primeiros cinco meses deste ano, aumentaron nun 58 por cento.
O prazo de decembro de Meloni forma parte do acordo orixinal: a adhesión de Italia renovarase automaticamente en marzo do próximo ano a non ser que Roma declare oficialmente a súa intención de retirarse, momento no que poderá renegociar os termos. Todo indica que dado o atlantismo de Meloni, é seria a opción de marchar. E Washington estaría feliz se lograse sacar ao país da iniciativa. Isto non tanto polo aspecto estritamente comercial como polas implicacións xeopolíticas da retirada. Se Meloni quere o recoñecemento político de Washington, debe estar disposta a renunciar á cooperación económica con China baixo esta fórmula. Un mecanismo que, por certo, Occidente vitupera pero tamén imita con propostas como a Asociación do G7 para a Infraestrutura e o Investimento Global e a Iniciativa Global Gateway da Unión Europea. Aínda que Italia saia, a IFR seguirá adiante pero a relación bilateral quedará nun punto difícil.
As presións sobre Roma fóronse acrecentando nos últimos meses sen disimulo algún. Nunha entrevista publicada no diario Corriere della Sera, o ministro de Defensa italiano, Guido Crosetto, cualificou de “improvisada e espantosa” a decisión de Conte de unirse á IFR. É revelador que iso dígao un ministro de Defensa, confirmando mais unha vez o que acontece habitualmente: en canto á cooperación económica con China, adoitan ser os responsables de seguridade e defensa os que elevan a voz e teñen a actitude máis radical; os que realmente están a cargo da economía son moito máis “moderados”.
En boa medida, Europa coñeceu o mundo oriental grazas ás expedicións de Marco Polo, un mozo veneciano que en 1271 partiu para camiños descoñecidos xunto co seu pai e tío, vellos comerciantes. Fixo popular a ruta da seda. Agora, varios séculos despois, Italia pode quedar fóra da súa actualización.
