As revoltas que actualmente sacoden ao Magreb verifican a palpable miopía e ausencia de alternativas por parte de EUA, Europa e Israel á hora de observar ao mundo árabe con perspectivas diferentes aos parámetros da seguridade, un aspecto que igualmente considera a súa sensible perda de peso xeopolítico e estratéxico.
Deste modo, os escenarios actuais abordan esta perda de influencia occidental no mundo árabe. A falta de observar cal será o futuro da Libia de Gadafi, as caídas de presidentes autócratas aliados de Washington e Israel, como foron os casos de Ben Alí en Tunisia e Mubarak en Exipto, así como a incerteza traducida nas súas respectivas transicións (que pode impulsar a actores políticos non exactamente prooccidentais) supoñen un punto de inflexión estratéxico sumamente revelador e que altera sensiblemente os resortes de influencia e poder de Occidente nesa rexión.
Esta falta de previsión tamén é evidente ante tradicional “dobre raseiro” occidental á hora de interpretar o alcance dos cambios políticos no mundo árabe e islámico. Desde 2008 eran notorias as advertencias de diversos “think tanks” e centros de opinión occidentais sobre a posibilidade dunha rebelión popular no Magreb, en particular ante a represión autocrática de réximes como os de Tunisia, Exipto e Marrocos así como polos efectos da crise económica global nesas sociedades, lastrados polo empobrecemento de clases medias profesionalmente cualificadas, imposibilitadas para progresar e participar politicamente en sistemas máis abertos e participativos.
O prudente silencio estadounidense e israelí ante a caída de Ben Alí e a moderada posición tralo desaloxo do poder de Mubarak deron paso a que Washington abrira as súas perspectivas para que o exemplo exipcio puidera reproducirse noutros escenarios de interese estratéxico, como é o caso de Irán.
O retorno das protestas en Teherán deron paso á falta de prudencia estadounidense (co presumible beneplácito israelí e europeo) no cometido de demandar a caída do réxime teocrático iraniano e, particularmente, do seu presidente Mahmud Ahmadíneyad. Este aspecto complica a perspectiva de negociación entre Teherán e a Axencia Internacional de Enerxía Atómica (AIEA) sobre o programa nuclear iraniano.
Se o silencio israelí ante o que sucede no mundo árabe é sintomático da súa falta de previsión e reacción, compre igualmente considerar cómo Washington evita incluír a aliados enerxéticos e xeopolíticos como Arabia Saudita e as monarquías do Golfo Pérsico, como escenarios proclives a reproducir os exemplos tunecino e exipcio, en especial ante a posible perspectiva de demandas populares por maiores aperturas e reformas democráticas. Un escenario clave neste sentido é Bahrein, cuxa irradiación de demandas democráticas pode espallarse no contexto do Golfo Pérsico, complicando así os intereses e resortes de poder occidentais.
Barallando a hipotética caída de Gadafi en Libia ou un retorno da inestabilidade en Irán, Washington tenta equilibrar ao seu favor unha vaga de rebelións con resultados incertos. Pero esta perspectiva complícase ante os cambios de orientación xeopolítica en Oriente Próximo. A potencialidade dun Irán nuclear e a implicación rexional doutros actores externos, como Rusia, China, Brasil a Venezuela de Chávez, que permitiron abrir portas ao illamento de países como Siria ou incluso a propia Libia, son factores que alteran sensiblemente esa tradicional preponderancia de Washington na xeopolítica rexional.
Paralelamente, a reorientación de Turquía cara unha posición estritamente menos prooccidental e ou incremento do seu peso rexional explica tamén esta andaina de cambios. A irradiación rexional dun eventual modelo turco para as transicións políticas no mundo árabe supón un aspecto favorablemente valorado para Washington pero que non interpreta exactamente a posibilidade de medir unha eficaz influencia estadounidense.
Por tanto, será sumamente difícil para Washington erixirse como o baluarte dos cambios políticos e hipoteticamente democráticos dentro do mundo árabe, basicamente porque o sentimento antioccidental e antiestadounidense segue palpable nas sociedades árabes precisamente polo seu irrestrito apoio a ditaduras como as de Ben Alí, Mubarak ou das monarquías petroleiras.
Deste modo, a ausencia dun pensamento estratéxico plural e de alternativas viables de cara ao que está sucedendo no mundo árabe e islámico traducirá a interpretación dunha nova xeometría de poder no Magreb e Oriente Próximo, con consecuencias probablemente inesperadas para EUA e os seus aliados occidentais.
