Ma Ying-jeou, do nacionalista Kuomintang, exerceu a presidencia de Taiwan durante oito anos. O dobre mandato que agora chega ao seu fin conclúe cuns índices de aprobación moi baixos e esa antipatía reflectiuse na bancarrota do seu partido nos últimos comicios. Por primeira vez na historia da illa, unha muller e soberanista, Tsai Ing-wen, á fronte do Minjindang, contará cunha maioría folgada no Parlamento. O KMT, derrotado e dividido, atravesa unha das maiores crises da súa historia recente.
Ma Ying-jeou, do nacionalista Kuomintang, exerceu a presidencia de Taiwan durante oito anos. O dobre mandato que agora chega ao seu fin conclúe cuns índices de aprobación moi baixos e esa antipatía reflectiuse na bancarrota do seu partido nos últimos comicios. Por primeira vez na historia da illa, unha muller e soberanista, Tsai Ing-wen, á fronte do Minjindang, contará cunha maioría folgada no Parlamento. O KMT, derrotado e dividido, atravesa unha das maiores crises da súa historia recente.
A xestión da economía, nunca fácil nun contexto de crise internacional como a que estamos vivindo, pasoulle factura a Ma, pero tamén a súa política en relación a China continental. É neste aspecto no que aportou maiores novidades.
Desde que o KMT e o PCCh iniciaron en 2005 a “terceira cooperación” para frear o soberanismo, as relacións a través do Estreito de Taiwan, un dos principais talóns de Aquiles de Asia-Pacífico, experimentaron unha prolongada melloría. Durante os oito anos de Ma, Taipei e Beijing asinaron numerosos acordos e normalizaron moitos vínculos. Probablemente, o mellor reflexo desa situación foi o encontro mantido en Singapur en novembro do pasado ano co presidente chinés Xi Jinping.
Esa política de achegamento co continente tivo manifestacións positivas en varios ámbitos. Na orde estritamente económica, ao comercio e os investimentos do continente, moi importantes, sumouse o turismo, que destacou como un novo sector en auxe en virtude das chegadas a Taiwan de millóns de viaxeiros do outro lado do Estreito. Outro aspecto destacable foi a “tregua diplomática”, o acordo non escrito que permitía deixar ao carón a política de captación de aliados da outra parte. O que Ma bautizou como “diplomacia flexible”, coa anuencia de Beijing, permitiulle participar un pouco máis nalgunhas organizacións internacionais, ampliar as exencións de visado e mellorar as relacións xerais de Taiwan con outros países, incluíndo EUA ou Xapón.
No cultural, Ma actuou como un firme defensor da cultura chinesa tradicional, recuperando celebracións como as levadas a cabo en honor do Emperador Amarelo, de Gengis Kan ou Confucio, personaxes que os soberanistas consideran “alleos” á historia taiwanesa, denunciando o esquecemento desta.
A nova atmosfera recreada polo KMT e o Partido Comunista de China parte da base de que no mundo só existe unha China e que a reunificación, con independencia do ritmo e a fórmula que a concrete, é un ben desexado por ambas partes. A exclusión do recurso á violencia para resolver o problema e a aposta polo diálogo pechan este círculo virtuoso.
As enquisas de opinión -e as propias tendencias electorais dos dous últimos anos- revelan, con todo, que unha boa parte da sociedade taiwanesa, aínda sen rexeitar o diálogo co continente, pon peros a unha reunificación que o KMT e o PCCh estarían tratando de consumar pola vía de feito. Sobre a base desa desconfianza, a oposición soberanista logrou articular unha vitoria contundente. A idea de que os acordos asinados por ambas partes só benefician ás elites económicas e burocráticas en detrimento da inmensa maioría da sociedade, calou nunha opinión pública que teme tamén perder o seu propio sistema de vida si a unificación lévase a cabo rápido e con demasiadas concesións ao continente. Os desenvolvementos recentes da experiencia de Hong Kong non invitan ao optimismo.
A modo de despedida, Ma subiuse ao carro da protección dos dereitos territoriais de Taiwan en escenarios en disputa como o Mar de China meridional. A súa visita ás illas Taiping ou Pengjia, a súa reprobación activa da arbitraxe suscitada por Filipinas ante a Corte Permanente da Haia, a elevación do ton ante Xapón pola controversia xurdida en torno á rocha de Okinotori, demóstrano con elocuencia.
Poida que esta actitude axúdelle a repuntar algunha décima nos barómetros demoscópicos, pero o seu legado manifesta o dobre hándicap dun partido, o KMT, en horas baixas e ameazado de ruptura e unha China que só botando man da airada advertencia pode lograr que non se derrube como un castelo de naipes todo o construído nestes anos.
Esa fraxilidade susténtase nunha sociedade que non acompañou suficientemente esta política nin parece disposta, maioritariamente, a defendela. Poida que isto débase a serias deficiencias da súa estratexia de comunicación ou simplemente ao feito de que as ideas desa xeración que chegou a Formosa tras perder a guerra civil chinesa perviven en segmentos abocados á extinción por lóxica consecuencia natural.
As novas xeracións de taiwaneses remiten á democracia como fundamento da xestión das relacións a través do Estreito pero, a día de hoxe, a observación de devandito principio é máis unha dificultade que unha premisa para resolver o problema da reunificación. Esa contradición é parte tamén do legado de Ma
