A febre inversora do xigante oriental é un dos mellores indicadores da transformación do modelo de desenvolvemento en China, proceso acelerado nos últimos anos, baixo o mandato de Xi Jinping. Durante os sete primeiros meses de 2016, o investimento directo non financeiro no exterior creceu máis do sesenta por cento. China, que no seu día converteu o investimento do exterior nun alicerce esencial do seu crecemento, é xa exportadora neta de capital.
A febre inversora do xigante oriental é un dos mellores indicadores da transformación do modelo de desenvolvemento en China, proceso acelerado nos últimos anos, baixo o mandato de Xi Jinping. Durante os sete primeiros meses de 2016, o investimento directo non financeiro no exterior creceu máis do sesenta por cento. China, que no seu día converteu o investimento do exterior nun alicerce esencial do seu crecemento, é xa exportadora neta de capital.
Nese tránsito, non todo é de cor de rosa. Os investimentos chineses no mundo, con frecuencia están baixo sospeita. Aínda que o factor ideolóxico desmereceu nos últimos tempos e aínda que China non parece establecer grandes distincións á hora de facer negocios, nalgúns casos, como Venezuela, por exemplo, sen dúbida axuda a abrir camiños. A relación Beijing-Caracas eríxese como un modelo capaz de transitar desde o petróleo a moitas outras áreas. Ambas capitais subscribiron máis de 400 acordos e teñen en marcha múltiples proxectos de transferencia tecnolóxica, reindustrialización, creación de zonas económicas especiais e de desenvolvemento estratéxico, cooperación espacial, etc. Recentemente, China sumouse á explotación do Arco Mineiro do Orinoco que conta cunhas reservas de ouro consideradas as segundas en importancia do mundo, así como de coltán e outros de alto valor industrial.
Nun contexto de enorme polarización política como a que vive Venezuela, non poucos consideran a China provedora de balóns de osíxeno para o goberno de Nicolás Maduro. E pode ser pan para hoxe e fame para mañá si Beijing non alcanza a disipar dúbidas e sospeitas ante unha oposición que acariña a substitución. Caso contrario, as perdas para China poderían ser cuantiosas, como o foron en Libia.
O cambio de péndulo político en América Latina ofrece outro botón de mostra, xa efectivo, en Arxentina. A estación espacial de Neuquén é vital para o desenvolvemento do programa aeroespacial chinés xa que as bases existentes no seu propio territorio non cobren totalmente as necesidades operativas. Pero a instalación deste observatorio xerou especulacións relacionadas coa súa utilidade militar. O novo goberno de Macri obrigou a Beijing a modificar o acordo de construción para reafirmar o uso estritamente civil das instalacións, un feito certamente extraordinario e sen precedentes. Outras reservas puntuais expresáronse a propósito da implicación chinesa no modelo enerxético arxentino para as próximas décadas en razón da súa participación na construción de obras hidráulicas e centrais nucleares.
Grandes proxectos para a rexión como a canle de Nicaragua ou o ferrocarril transcontinental suramericano que conectaría Brasil e Perú parecen pender do fío das afinidades, unha espada de Damocles que reduciría as posibilidades efectivas de realización da gran ambición chinesa. O novo presidente peruano Pablo Kuczynski xa adiantou os seus reservas. Para Beijing é un problema global. Na recente visita da líder birmana Aung San Sun Kyi a China, un dos temas centrais da súa axenda foi o futuro do suspendido proxecto da presa Myistone.
Ferrocarrís e enerxía son dúas referencias da nova expansión chinesa; ambos contan cun forte respaldo do goberno e ambos son esenciais para dar saída aos excesos de capacidade de produción pero tamén por prestixio tecnolóxico. E aquí tamén hai dúbidas, ás veces unidas a motivos de seguridade máis amplos. En xuño de 2015, por exemplo, co devandito argumento suspendeuse o proxecto de construción do tren de alta velocidade Los Ángeles- Las Vegas. E máis recentemente, o goberno de Theresa May pospuxo o acordo para a construción dunha central nuclear, pechado con David Cameron. Finalmente, deu luz verde ao proxecto.
A sospeita non só abarca aos sectores máis altamente sensibles. Alemaña, sen ir máis lonxe, puxo non poucos impedimentos á compra por parte da chinesa Midea da fábrica de robots Kuka. China asimilou en maior medida a importancia de prestar atención a factores como o emprego ou o medio ambiente. En India non só vende, abrirá unha planta para fabricar trens de alta velocidade.
A desconfianza é aínda unha nota asociada aos investimentos chineses no exterior, máis fácil de disolver sen dúbida nos países en vías de desenvolvemento que nos desenvolvidos. As consideracións de orde ideolóxica, tecnolóxica ou de seguridade, inflúen na receptividade como tamén as reservas en materia de emprego ou ambiental, ás veces esgrimidas como mero subterfuxio. Na orde política, para China resulta de vital importancia reforzar a súa capacidade de diálogo cos diversos actores internos si quere preservar os seus intereses a medio prazo. A súa diplomacia partidaria ten aquí un papel esencial, a risco de padecer sensabores graves. A feliz recondución das diferenzas xurdidas coa Arxentina de Macri revela a súa enorme capacidade de aprendizaxe neste aspecto.
Noutros ámbitos, do mesmo xeito que acontece cos investimentos occidentais en China, en tanto non se disipen as mutuas reservas estratéxicas será difícil que se operen cambios substanciais.
