En xuño de 1947 España transitaba etapas cada vez máis complexas. Ao cargo do goberno atopábase o xeneral Francisco Franco, último bastión da dereita europea logo de que os seus aliados, Hitler-Mussolini, desaparecesen do espectro político (…e de calquera outro espectro). Tras o final da Segunda Guerra Mundial, Franco atopábase illado internacionalmente. A oposición ao seu réxime non tiña case vida —xa literal, xa eufemisticamente— e a fame era un aspecto cotián para os cada vez máis humildes, situación xa agravada pola Guerra Civil (1936-1939) da que emerxera como gobernante.
Por outra banda o xeneral Juan Domingo Perón era o presidente de Arxentina, nese momento país próspero que —como España— buscaba tamén recoñecemento internacional, neste caso como potencia industrial e celeiro do mundo, enfrontando con iso a Londres e Washington. Dous anos antes, o xeneral Perón contraera nupcias con Eva Duarte.
Perón ofreceu a España un acordo algo similar ao Plan Marshall estadounidense, que beneficiaba a países europeos pero ata ese momento non ao país ibérico. Arxentina enviaría grans a cambio de minerais e maquinarias para motores eléctricos, transformándose en socios comerciais e ademais recoñecería ao gobernante español ante a ONU. Como consecuencia España quedou menos illada.
Franco convidou entón a Perón a España para imporlle a Gran Cruz da Orde de Isabel a Católica. Para o dignatario arxentino tratábase dunha xogada moi arriscada, polo que enviou á primeira dama como “embaixadora de amplísimas credenciais” no que se deu por chamar a “Xira do Arcoíris” —España, Italia, Portugal, Francia e Suíza—. Recibida no aeroporto de Barajas o 8 de xuño de 1947 por Franco, a súa familia, as máximas autoridades do exército, eclesiásticas e da Falanxe, recibiu a mencionada condecoración en nome do seu esposo e outras innumerables pezas de aprecio e invitacións para percorrer a exquisita diversidade cultural española, nun circuíto de 18 días que resultou extenuante para Evita.
Como muller de mediados do século XX, polo seu espírito apaixonado develado a través dos seus discursos e intervencións e polas súas ideas populistas moi afastadas das de Franco, é fácil deducir que para ningún deles a visita estaba a resultar grata… Con todo Eva Perón adoitaba eloxiar a Franco nos seus discursos, xerando crises de gabinete en Buenos Aires, tanto polo profundo malestar dos españois refuxiados en Arxentina como ante posibles represalias de Washington.
O 19 de xuño dese ano 1947 Evita aterrizou en Santiago de Compostela. Permaneceu na cidade até o anoitecer no seu camiño a Pontevedra-Vigo. O alcalde do Concello recibiuna coas honras que merecía o caso, entregándolle a Medalla de Ouro da cidade para o seu esposo e un broche de ouro e pedras preciosas para ela. Visitou a Catedral, onde presenciou a cerimonia do botafumeiro e o Canto das Chirimías. Tamén esa tarde foi convidada a plantar unha árbore simbólica na chaira da residencia de estudantes da Universidade de Santiago. Tratouse dun abeto caucásico, unha especie proveniente das proximidades do Mar Negro e non representativa dos biomas arxentinos. Coñecido localmente como “A Perona” e transcorridos máis de 75 anos aínda se eleva —excedendo os 20 metros— sobre a admirable flora do parque da Alameda.
O final da historia —persoalmente creo que queda moito que escribir sobre ela—, é que o xesto non tan desinteresado de Arxentina non durou moito no tempo: en 1949 iniciouse unha crise económica en Arxentina que interrompeu os acordos asinados entre ambos os mandatarios. Pero para ese momento Franco non necesitaba o apoio suramericano pois Washington xa iniciara a súa política anticomunista (inicios da Guerra Fría, macartismo, etc.) e o gobernante español resultou cada vez máis recoñecido no mundo.
Pero como silenciosa testemuña pervive “A Perona” e a placa conmemorativa aos seus pés documenta e detén no tempo o accionar de políticos do pasado, permitindo meditar sobre as consecuencias das súas decisións.
Nota da autora: Non recibín ningún tipo de compensación (económica ou non) por escribir este artigo, non teño ningunha conexión material coas marcas, produtos ou servizos que mencionei e a miña opinión é independente.
