Mobilizacións e aspiracións
Con todo, no resto de audicións os plans de von der Leyen de agrupar carteiras foron moito menos visibles. Caso da audiencia Henna Virkkunen candidata finlandesa a vicepresidenta para a Soberanía Tecnolóxica (no día a día Comisaria de Tecnoloxías Dixitais). O título xa de por si unha declaración de intencións na liña de nomes rimbombantes herdada do primeiro mandato da Presidenta, só que tamén aquí aderezado con carteiras dispares, como a supervisión dos Comisarios de Xustiza (o irlandés McGrath), Interior (Brunner, Austria) e o novo e limitado rol de Comisario de (política industrial para) Defensa (Kubilius, Lituania).
Xusto antes de Ribera compareceu Fitto. Aínda que no candidato a vicepresidente Executivo responsable de Cohesión (fondos estruturais) e Reformas (plan de Recuperación) non se referiu para nada á agricultura que en teoría supervisa.
Esa carteira levaráa o luxemburgués e fillo de granxeiros Hansen, que claramente e niso si que estamos nunha Comisión máis política propúxose aplicar a pés xuntos o chamado Diálogo Estratéxico da agricultura, que é un instrumento creado persoalmente por Von der Leyen para aplacar as mobilizacións do sector agrario, incluída a simplificación exprés das cláusulas medioambientais da nova PAC e que levaban en vigor apenas un ano. Na súa audiencia quedou claro que a prioridade é a paz no campo e a agroindustria deixou claro que as medidas respecto a reducir o consumo de carne que aparecen na súa carta de misión quedarán niso. As audiencias serven para ver se a realidade aguanta tanto como o papel.
Un bo exemplo é o caso da nova carteira de Vivenda, unha demanda dos grupos de esquerda (como Iratxe García, líder dos socialdemócratas europeos) para votar a investidura de von der Leyen en xullo. O danés Dan Jørgensen responsable de Enerxía e Vivenda confirmou na súa audición que o Plan Europeo de Vivenda Asequible, centrado na eficiencia enerxética, onde a Comisión si ten competencias significativas, a diferenza de política de vivenda, fiando o éxito do plan á revisión de axudas de Estado (lideradas por Ribera). É dicir, dar máis liberdade aos gobernos para outorgar subvencións cos seus propios fondos, que grandes investimentos europeos para que os gobernos. A vivenda foi un tema recorrente na axenda europea, especialmente desde a ampliación ao leste. Aínda que se foi abrindo a man, non hai fondos suficientes no orzamento comunitario para cubrir as necesidades.
Fondos e orzamento
Ao final toda discusión en Bruxelas sobre valores, obxectivos e normas acaba en diñeiro, como en calquera outra comunidade política. A proposta do Orzamento 2027-2034, no fondo será o auténtico legado estrela de Von der Leyen II e presentarase en xullo de 2025, buscarase eliminar as enormes duplicidades que existen entre carteiras, con ás veces ducias de iniciativas financiando iniciativas parecidas á súa vez replicadas a nivel estatal e local con varios ministerios e consellarías traballando de costas (por exemplo, en desenvolvemento local). Nisto as Directrices de Von der Leyen -e as filtracións desde hai meses- son claras ao respecto, en esixir un plan nacional para aliñar e obrigar a coordinar ministerios e territorios coa chamada (en España) cogobernanza. O exembaixador polaco e candidato Comisario de Orzamentos Piotr Serafin demostrou na súa audiencia a súa total adhesión aos plans orzamentarios de Von der Leyen. É un dos postos máis relevantes non só pola incipiente batalla orzamentaria senón tamén porque é de lonxe o que terá ao seu cargo máis departamentos, algo que nunha cidade de burócratas dá poder.
Máis ambiguo mostrouse con todo na orixe dos fondos para financiar as ambicións dunha Comisión aínda máis xeopolítica e centrada na soberanía económica e tecnolóxica (Informe Draghi para a Comisaria von der Leyen). Serafin comprometeuse a seguir na senda da identificación de recursos propios (“impostos europeos”) como a revisión do sistema de comercio de emisións que debería xerar desde 2026 uns 42.000 millóns adicionais para as arcas europeas (lembremos que actualmente o orzamento europeo é e seguirá sendo ao redor de 100.000 millóns ao ano, pouco máis do 1% do PIB comunitario). Aínda que non se prevé un endebedamento masivo un Rubicón franqueado co Plan de Recuperación da COVID (agora repartido entre varios comisarios), a idea de pago por reformas si que vai quedar. A pesar das críticas do Tribunal Europeo de Contas sobre a súa xestión, a recente macro-reforma da xustiza e a reforma laboral en España, ambas a cambio de varios miles de millóns de euros, demostran que o método funciona.
Nese sentido, o ex democratacristián Fitto tivo que facer recurso á súa experiencia como exministro italiano responsable de fondos europeos, e expresidente rexional (e ao mesmo tempo distanciarse da súa ollos da esquerda, controvertida xestión centralizadora) para acalar ante os eurodeputados as crecentes filtracións os plans orzamentarios de Von der Leyen. Outra filtración ao Financial Times sobre plans de reprogramar fondos rexionais, como se fixo abundantemente durante a COVID para por exemplo infraestruturas de uso dual de defensa como estradas que aguanten tanques, e que xa figura por primeira vez como unha prioridade da carteira de Transportes, o grego Apostolos Tzitzikostas e recente Presidente do Comité das Rexións Europeo. Por iso os líderes rexionais están a mobilizarse tamén –por carta, non na rúa– e Fitto terá que templar augas para evitar que se abra outro fronte como o aberto co campo.
Máis aló das audiencias
A estrutura formal da Comisión non reflicte as relacións políticas reais. Os moi veteranos Comisarios e desde 2019 escudeiros de von der Leyen, Šefčovič (Comercio) e Dombrovskis (Economía), a pesar do seu estatus formal raso, encargaránse de coordinar a toda a Comisión no relativo a simplificación regulamentaria, maiores avaliacións de impacto –para evitar descontento como co Pacto Verde Europeo– e posibles reformas institucionais.
A titular de exteriores Kaja Kallas tivo a audiencia máis previsible, dado que o seu rol compartido co Consello da UE fai que o seu posto fose consensuado ao mesmo tempo que o da propia Von der Leyen. Fronte a unha crecente inestabilidade, a ex primeira ministra estonia demostrou a súa habitual competencia. Unha forte candidata para substituír á actual presidenta, se non fose porque nesta Bruxelas máis politizada ten o gran hándicap de pertencer á crecente minoría liberal.
E as implicacións para Galicia? Será o obxecto dunha nova análise para o IGADI.
Unha versión deste artigo publicouse en Agenda Pública.
